Μια ταινία

Δεκαπενταύγουστο 2008. Μέσα στην καλοκαιρινή ραστώνη, και όντας μόνος μου στην Αθήνα, βλέπω από την τηλεόραση μια κινέζικη ταινία για τα γεγονότα της Τιεν Αν Μεν και για τη δεκαετία που ακολούθησε.
Η ταινία παρακολουθεί την πορεία μιας κοπέλας και της παρέας κάποιων νέων παιδιών που μπαίνουν στο πανεπιστήμιο του Πεκίνου το 1988. Στην ατμόσφαιρα υπάρχει διάθεση για φιλίες. Υπάρχει αναζήτηση για μια ελεύθερη ζωή που τα προτάγματά της είναι κάπως θολά, όμως παραπέμπουν σαφώς στη δυτική κουλτούρα, που μέχρι πριν από μια δεκαετία ήταν εξοβελιστέα για το καθεστώς αλλά που είχε πια μπει για τα καλά στη νεολαία της εποχής. Προκύπτουν και κάποιες ερωτικές σχέσεις, και όλα αυτά μέσα σε ένα περιβάλλον ψυχολογικής ανασφάλειας και αβεβαιότητας για το τί δρόμο θα πρέπει κανείς να ακολουθήσει. Καταστάσεις που κάτι μας θυμίζουν κι’εμάς και που φαίνεται πως χαρακτηρίζουν την ηλικία των 18 με 22, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου.
Κι’έρχονται τα γεγονότα της Τιεν Αν Μεν, που στην ταινία παρουσιάζονται ελλειπτικά ως κάποιες φοιτητικές ταραχές, χωρίς να μνημονευθεί το μακελιό με τους χιλιάδες νεκρούς. Λογοκρισία γαρ... Από αυτό το σημείο αρχίζουν οι χωριστές διαδρομές. Η πρωταγωνίστρια θα μείνει στο Πεκίνο και θα αρχίσει να δουλεύει για ένα μεροκάματο που ίσα ίσα που αρκεί για να σταθεί στα πόδια της. Το «οικονομικό θαύμα» και η ταχύρυθμη ανάπτυξη οφελούν τους λίγους, γνωστό αυτό...Θα ζήσει και κάποιες ερωτικές περιπέτειες μέσα σε μια ατμόσφαιρα μελαγχολίας και απογοήτευσης. Άλλοι φίλοι της, μέσα στη δεκαετία του’90 πια, θα μεταναστεύσουν για κάποια χρόνια στην Ευρώπη, όπου θα ανοίξουν κάπως οι ορίζοντές τους αλλά δεν θα στεριώσουν στο ξένο περιβάλλον. Μια κοπέλα θα αυτοκτονήσει πέφτοντας από την ταράτσα, τη στιγμή που βλέπει τα πουλιά να πετούν από πάνω της...να είναι η αίσθηση του άπιαστου ονείρου και της ματαίωσης;
Γύρω στο 2000 όλοι έχουν πια γυρίσει στην Κίνα, τριαντάρηδες πια. Αρκετοί έχουν φτιάξει τη ζωή τους, οι μεταξύ τους όμως σχέσεις δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Σαν να πέθαναν μέσα τους τα παλιά αισθήματα που έτρεφαν και οι αναζητήσεις τους. Κοινώς, στο εξής «τα κεφάλια μέσα» και εμπρός για το μεροκάματο.
Αυτό που εγώ είδα ως αρετή της ταινίας ήταν ότι με τον τρόπο της, έτσι όπως διηγούνταν τη ζωή αυτών των ανθρώπων στη ροή του χρόνου, σαν να με έβαζε κι’εμένα από την πολυθρόνα που καθόμουν να κάνω το δικό μου απολογισμό για τις δεκαετίες που πέρασαν και για το πώς εγώ τις βίωσα. Και να κάνω και συγκρίσεις. Δεν θα σταθώ εδώ. Να πω μόνο ότι όταν κανείς έχει ενδιαφέροντα, όταν θέτει στόχους που μπορούν να εκπληρωθούν και όταν κινητοποιεί τη σκέψη του για να ορίσει τη δικη του οπτική και τη δική του στάση ζωής απέναντι στα πράγματα, τότε ίσως να μετριάσει την αίσθηση της ματαιότητας και του κενού και, ακόμα, να διασώσει κάποιες φιλίες.
Η ταινία θα παιχτεί σήμερα την Κυριακή το βράδυ. Δεν θυμάμαι σε ποιό κανάλι. «Καλοκαιρινό παλάτι» είναι ο τίτλος της. Σας συνιστώ να μην τη χάσετε.

Γιώργος Αιμ. Σκιάνης