Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2017

ΑΡΑΓΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΤΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διάσκεψη της Γενεύης οφείλεται σε δυο παράγοντες: στην πολιτική βούληση των Νίκου Αναστασιάδη και Μουσταφά Ακιντζί για μια βιώσιμη λύση στο Κυπριακό, χάριν της οποίας αποφάσισαν να διακυβεύσουν το πολιτικό τους κύρος, και στην ισχυρή υποστήριξη που τους παρέσχε η κυβέρνηση Ομπάμα.
Με τη Ρωσία και την Τουρκία αποφασισμένες να σαμποτάρουν με κάθε μέσο τις διαπραγματεύσεις, με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση να είναι σε αναζήτηση στρατηγικής και ρόλου για τις ΗΠΑ και μια ισχυρή τάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση «να ξανασκέφτεται» την υποστήριξή της στο εγχείρημα οι δυο ηγέτες κινδυνεύουν να  περάσουν στην Ιστορία ως τραγικές φιγούρες «αθεράπευτα ρομαντικές».


Σε ένα άρθρο μου πριν τρία χρόνια, όταν ο Νίκος Αναστασιάδης προσπαθούσε με τον προκάτοχο του Μουσταφά Ακιντζί  Ντερβίς Έρογλου να ξαναπιάσει το νήμα των διακοινωτικών συνομιλιών εκεί που είχε κοπεί, στην απόρριψη από τους Ελληνοκύπριους του Σχεδίου Ανάν, επισήμαινα ότι οι συνομιλίες ξεκινούσαν με πολύ δυσμενέστερους για την Ελληνοκυπριακή πλευρά και την Ελλάδα όρους (ΚΥΠΡΙΑΚΟ: ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΧΑΜΗΛΩΝ ΠΡΟΣΔΟΚΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΟΚΥΠΡΙΟΥΣ ).
Στα τρία αυτά χρόνια η προσπάθεια του Ελληνοκύπριου Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα του νησιού δημιουργήθηκε μια δυναμική που έφερε στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων το Μουσταφά Ακιντζί που κέρδισε τις εκλογές με σύνθημα μια βιώσιμη λύση στο Κυπριακό.
Αν συγκριθεί το υπό επεξεργασία σχέδιο λύσης με το απορριφθέν από τους Ελληνοκύπριους Σχέδιο Ανάν, διαπιστώνει κανείς ότι σε κάποια σημεία (επιστροφή προσφύγων) είναι θετικότερο ενώ σε άλλα (αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής) υπάρχει σαφής οπισθοδρόμηση.
Σε κάθε περίπτωση - και με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει συμφωνία μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων κι ότι αυτή θα επικυρωθεί και από την πολυμερή διάσκεψη - όπως και στην περίπτωση του Σχεδίου Ανάν η βιωσιμότητα της λύσης θα εξαρτηθεί από την πολιτική βούληση των δυο κοινοτήτων να επενδύσουν σε αυτήν, να βάλουν σε δεύτερη μοίρα το πρώτο συνθετικό της ταυτότητάς τους και να επιμείνουν στο δεύτερο: στην κυπριακή τους ταυτότητα.
Όμως ο δρόμος μέχρι τη συμφωνία μόνο με ροδοπέταλα δεν είναι στρωμένος.
 Η Ρωσία βλέπει σε αυτό το σχέδιο τη μετατροπή της Κύπρου σε ένα σταθερό αεροπλανοφόρο του ΝΑΤΟ. Για το λόγο αυτό θα χρησιμοποιήσει όλη της την επιρροή - η Κυπριακή Δημοκρατία είναι εδώ και 25 χρόνια το πλυντήριο του μαύρου χρήματος των Ρώσων ολιγαρχών - για να σαμποτάρει τη συμφωνία κι αν δεν το καταφέρει για να καταψηφιστεί το όποιο κείμενο συμφωνίας από τους Ελληνοκύπριους. Η εμπειρία από την τύχη του Σχεδίου Ανάν δείχνει ότι μπορεί να τα καταφέρει.
Στην Τουρκία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε υποστηρίξει το Σχέδιο Ανάν με όλες του τις δυνάμεις. Τότε όμως αγωνίζονταν να απελευθερώσει την τουρκική πολιτική ζωή από την επικυριαρχία του Στρατού, τώρα επιδιώκει να την ποδηγετήσει ο ίδιος πλήρως. Επιπλέον σε μια περίοδο που συσσωρεύει αποτυχίες σε όλα τα μέτωπα, όλα δείχνουν πως φλερτάρει με την ιδέα της προσάρτησης του κατεχόμενου βόρειου τμήματος του νησιού. Και για να ελπίζει σε αυτό η αποτυχία των συνομιλιών είναι μονόδρομος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν βασικός υποστηρικτής του Σχεδίου Ανάν. Σήμερα παρακολουθεί απρόθυμα τις εξελίξεις, με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) να κάνει δεύτερες σκέψεις και να εκτιμά ότι λύση στο Κυπριακό βάζει την Τουρκία στην ΕΕ από την πίσω πόρτα. Ανεξαρτήτως του πόσο βάσιμη είναι μια τέτοια εκτίμηση, οι φοβίες του ΕΛΚ είναι επαρκείς για να άρουν την ουσιαστική συμβολή της ΕΕ στην επιτυχία των συνομιλιών. Υπό αυτές τις συνθήκες η όποια συμμετοχή της ΕΕ στις συνομιλίες μόνο συμβολική - αν όχι διακοσμητική - θα είναι.
Ανάλογη με της ΕΕ αναμένεται να είναι και η στάση της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία, αφ' ενός δεν έχει τίποτα να κερδίσει από την τυχόν βιώσιμη λύση του Κυπριακού, αφ' ετέρου είναι πλέον πολύ περισσότερο απασχολημένη με τη διαμόρφωση των ισορροπιών της με την ΕΕ για να ασχοληθεί σοβαρά με άλλα θέματα.
Στις ΗΠΑ η υπό συγκρότηση κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ  αναζητεί στρατηγική εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής. Επίσης διαπνέεται εχθρότητα προς τη γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η οποία και παίζει τον κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της εκάστοτε Αμερικανικής πολιτικής - δύσπιστος έναντι της γραφειοκρατίας ήταν και ο Μπάρακ Ομπάμα, γι' αυτό κι οι στρατηγικές αποφάσεις λαμβάνονταν προσωπικά από αυτόν -, πράγμα που σημαίνει ότι θα περάσει αρκετός χρόνος έως ότου υπάρξει μια συνεκτική αμερικανική πολιτική. Πράγμα που σημαίνει ότι η μέχρι σήμερα πολιτική στήριξη των ΗΠΑ στις συνομιλίες θα διακοπεί στο πιο κρίσιμο σημείο.
Θα ήταν αφελές βεβαίως να ισχυριστεί κανείς ότι η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί διακαώς μια λύση του Κυπριακού. Σε μια εποχή όπου το κύρος της στην ελληνική κοινωνία έχει μηδενιστεί εξ αιτίας των απανωτών της ξεβρακωμάτων στους δανειστές της χώρας της είναι αδύνατο να αποδεχτεί μια λύση η οποία συγκρούεται με όλα ανεξαιρέτως τα στερεότυπα με τα οποία έχει γαλουχηθεί η ελληνική κοινωνία σε σχέση με το Κυπριακό (παραμονή των δυνάμεων κατοχής με νατοϊκό μανδύα, εκ περιτροπής Προεδρία, διατήρηση του καθεστώτος των εγγυητριών δυνάμεων).
Με τους πάντες εναντίον τους οι Νίκος Αναστασιάδης  και Μουσταφά Ακιντζί δίνουν ο καθένας έναν άνισο αγώνα στην κοινότητά του για την πείσει να μπει σε μια περιπέτεια (επανένωση της Κύπρου), όπου τίποτα δεν θα είναι εγγυημένο εκ προοιμίου κι όλα θα εξαρτώνται από τη βούληση της κάθε κοινότητας να σεβαστεί τους φόβους της άλλης για να χτίσουν έτσι τον αμοιβαίο σεβασμό, που με τη σειρά του θα γίνει το θεμέλιο μιας Κυπριακής ταυτότητας.
Στην πραγματικότητα καλούνται να πετύχουν το ακατόρθωτο ή να περάσουν στην Ιστορία ως δυο ρομαντικές μεν τραγικές δε φιγούρες, που προσπάθησαν να υπερβούν τις αγκυλώσεις του ελληνικού και του τουρκικού εθνικισμού.

Γιάννης Χρυσοβέργης