Και τι έγινε αν ο Χριστός ήταν παντρεμένος;

Κι ένα θεολογικο-ιστορικού ενδιαφέροντος άρθρο, του Γιώργου Κοκκόλη από την iefimerida.

Γιάννης Χρυσοβέργης

Ένα μικρό τμήμα παπύρου 4Χ8 εκατοστών έχει αναστατώσει ολόκληρο τον Χριστιανικό κόσμο αφού κάνει την... τιτανομέγιστη αποκάλυψη ότι ο Ιησούς ήταν παντρεμένος με τη Μαρία τη Μαγδαληνή.

Το κείμενο που παρουσίασε η Κάρεν Κινγκ, καθηγήτρια της θεολογικής σχολής του Χάρβαρντ είναι γραμμένο στη σαχιδική διάλεκτο της Κοπτικής και αναφέρει ότι «ο Ιησούς τους είπε: η γυναίκα μου [...] η μητέρα μου μου έδωσε τη ζωή [...] η Μαρία είναι αντάξιά της».

Η Κινγκ που ανήκει στο λεγόμενο ρεύμα της «φεμινιστικής θεολογίας» και μελετά ενδελεχώς το ζήτημα των φύλων στον αρχαϊκό χριστιανισμό είχε την επιστημονική εντιμότητα να πει πως η αυθεντικότητα του παπύρου είναι πολύ πιθανή αλλά όχι βέβαιη και τον τοποθέτησε χρονικά στον 4ο αιώνα με το κείμενο ωστόσο να έχει μετεγγραφεί από τον 2ο αιώνα.

Μια σειρά από τους πλέον κορυφαίους μελετητές της Κοπτικής αλλά και των απόκρυφων Ευαγγελίων, όπως ο Serge Cazelais, ο Alin Suciu, ο Louis Painchaud και ο Brian Jones έχουν αμφισβητήσει ευθέως την αυθεντικότητα του παπύρου, ωστόσο τίποτα δεν μπορούσε να ανακόψει την είδηση.

Το γεγονός έχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να γίνει ένα εξαιρετικό ρεπορτάζ: αναφέρεται σε γάμο του Ιησού με τη Μαγδαληνή, μια επιστημονική ανακάλυψη του Harvard, ένα κείμενο που η διατύπωσή του δεν χωρά και πολλές αμφισβητήσεις και αναθερμαίνει όλη την παραφιλολογία για τον γνωστικό Χριστιανισμό, τον Κώδικα Da Vinci και τις θεωρίες συνωμοσίας.

Η συζήτηση που άνοιξε για άλλη μια φορά, επαναφέρει το ζήτημα του γνωστικού Χριστιανισμού και των πρώτων ετών πριν την «κανονικοποίηση» των τεσσάρων γνωστών Ευαγγελίων από την Εκκλησία.

Τα γνωστικά κινήματα που άνθησαν κατά τον 2ο και τον 3ο αιώνα, έγιναν γνωστά μέσα από την ανακάλυψη των χειρογράφων του Ναγκ Χαμαντί και τα απόκρυφα Ευαγγέλια του Θωμά, του Ιούδα και της Μαρίας της Μαγδαληνής. Σε αυτά υπάρχουν και οι όποιες αναφορές στον γάμο του Ιησού. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι Γνωστικοί αντιμετώπιζαν το θέμα με τη λογική του κουτσομπολιού αλλά ως μια διαδικασία που ακριβώς ενίσχυε την πνευματικότητα του Ιησού λόγω του συμβολικού και μυσταγωγικού χαρακτήρα της.

Άλλωστε στον ιουδαϊσμό – όπως και στον ειδωλολατρικό κόσμο- η παρθενία δεν αντιμετωπιζόταν ως σημείο αγιοσύνης αλλά αντίθετα σαν «ανωμαλία». Οι σεβάσμιοι ραββίνοι θεμελίωναν το κύρος τους ακριβώς στο γεγονός ότι ήταν νυμφευμένοι και είχαν παιδιά, ενώ δικαίωμα μελέτης της Καμπάλα είχαν μόνο οι έγγαμοι άνω των 40 ετών. Συνεπώς ένας μη νυμφευμένος Ιησούς δεν θα ήταν τόσο αξιοσέβαστος δάσκαλος για το ακροατήριό του.

Το ζήτημα λοιπόν που αναδεικνύεται μέσα από αυτή τη συζήτηση είναι τι επιδιώκουμε να μάθουμε μέσα από το αν ο Ιησούς ήταν παντρεμένος με τη Μαγδαληνή. Είναι μια ροζ συλλογική διαστροφή να μπούμε αν είναι δυνατόν και στο «κρεβάτι» του Θεανθρώπου, είναι μια βαθύτερη ανάγκη να απενοχοποιήσουμε την τόσο καταπιεσμένη από την Εκκλησία σεξουαλικότητα μας; Είναι μια διείσδυση στην ανθρώπινη φύση του Χριστού; Πιθανόν σε όλα τα ερωτήματα να κρύβονται ψήγματα της απάντησης.

Για τους μη πιστεύοντες η όλη κουβέντα έχει καθαρά ανθρωπολογικό ή ιστορικό χαρακτήρα. Από τη στιγμή που ο Ιησούς είναι ένας εξαίρετος νους της ανθρωπότητας -αλλά πάντα άνθρωπος- είναι αδιάφορο αν παντρεύτηκε τη Μαγδαληνή ή όποια άλλη γυναίκα.

Για τους πιστεύοντες στη θεότητα του Ιησού τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα αφού γύρω από το ζήτημα του γάμου, υπονοείται διαρκώς το ερώτημα του τί έχει αποκρύψει η Εκκλησία από τους πιστούς σε σχέση με την απόκρυφη ζωή του Θεανθρώπου. Αυτή η εμμονή είναι πιο έντονη στη Δύση όπου αφενός υπάρχει διάχυτη η καχυποψία προς την Αγία Έδρα και αφετέρου υπάρχει και η κυρίαρχη στον προτεσταντικό χώρο θέση περί αυθεντίας της Γραφής ως του μόνου μέσου να έρθει κανείς σε επαφή με τον αυθεντικό (και ανόθευτο) λόγο του Θεού.

Έχοντας αγνοήσει την Παράδοση, είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθούν οι σύγχρονοι Χριστιανοί τόσο τις αντιφάσεις της πρώτης χριστιανικής περιόδου όσο και την πληθώρα των Ευαγγελίων που γράφτηκαν στο όνομα των μαθητών του Ιησού. Προφανώς τα Ευαγγέλια δεν ήταν τέσσερα ούτε οι μαθητές ήταν 12 άντρες και προφανώς τα κείμενα δεν είναι ο «λόγος του Θεού» αλλά ο λόγος «περί του λόγου του Θεού». Ωστόσο με την πάροδο του χρόνου κάποια πράγματα απλοποιήθηκαν, άλλα τονίστηκαν για να εξυπηρετήσουν κοινωνικές και πολιτικές ανάγκες και έτσι φτάσαμε στους τόσους πολλούς διαφορετικούς Χριστιανισμούς που συναντάμε σήμερα. Παρόλα αυτά τα απόκρυφα Ευαγγέλια δεν ήταν ποτέ εξαφανισμένα, ούτε καταχωνιασμένα σε κάποια αποθήκη- τουλάχιστον για την Ορθόδοξη Ανατολή. Μεγαλύτερη απόδειξη για αυτό η εικόνα της Ανάστασης με τον Χριστό να σηκώνει τον Αδάμ και την Εύα που μας έρχεται από το Απόκρυφο Ευαγγέλιο του Νικοδήμου.

Το αν ή όχι ο Χριστός ήταν παντρεμένος είναι πρωτίστως ένα πρόβλημα θεολογικό και όχι ιστορικό ή κοινωνιολογικό. Τι εννοώ; Αν ο Χριστός είναι Θεάνθρωπος τότε συνυπάρχουν σ' αυτόν ως διακριτές και η τέλεια θεία όσο και η τέλεια ανθρώπινη φύση. Με το να ερωτευθεί και να παντρευτεί την Μαγδαληνή (η οποιαδήποτε άλλη γυναίκα) ο Χριστός στην ουσία υποκύπτει στην ανθρώπινη φύση του αφού έτσι «ξεχωρίζει» ένα πλάσμα Του έναντι όλων των άλλων ανθρώπων, για τη σωτηρία των οποίων ενανθρωπίζεται, θανατώνεται και εν τέλει ανασταίνεται. Γιατί την Μαγδαληνή και όχι τη Μάρθα; Κι αν όχι τη Μάρθα γιατί όχι τη Μαρία του Κλωπά; Αυτή η «κολοκυθιά» μοιάζει να ταιριάζει περισσότερο σε ένα σταρ και λιγότερο σε ένα Θεό που τέμνει την Ιστορία για να σώσει την ανθρωπότητα.

Ο πάπυρος λοιπόν δεν φέρνει τίποτε το καινούργιο στην επιστημονική συζήτηση. Απλά για άλλη μια φορά ενισχύει την ανάγκη ορισμένων να στηρίζουν την πίστη στο υπερβατικό (που είναι εκ προοιμίου υπερφυσικό) στη λογική των «αποδείξεων». Δυστυχώς για αυτούς ο Θεός δεν είναι λήμμα στη Wikipedia.