Κυριακή 1 Μαΐου 2011

La folie en tête

Σάββατο απόγευμα κατηφόρισα την Πειραιώς με το μηχανάκι, έστριψα στην Ιερά Οδό και πήγα στην Ταινιοθήκη, όπου προβάλλεται το έργο του Πίτερ Γουότκινς για την Κομμούνα του Παρισιού. Απ’όσο κατάλαβα ο Γουότκινς είναι μια αιρετική φυσιογνωμία, που δυσκολεύτηκε να βρει παραγωγούς για τις ταινίες του, εξ αιτίας του ότι η θεματολογία του ενοχλούσε τόσο αυτούς που έχουν το χρήμα, όσο και μερίδα του φιλοθεάμονος κοινού. Όταν για παράδειγμα το 1971 γύρισε στις ΗΠΑ το Punishment Park, όπου η χώρα παρουσιαζόταν ως ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στο οποίο εξοντώνονται οι αιρετικές φωνές, επόμενο ήταν να εισπράξει από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης το χαρακτηρισμό του κομμουνιστή και να φύγει άρον άρον για την Ευρώπη.
Και η ταινία για την Κομμούνα γυρίστηκε με μεγάλη καθυστέρηση και πολύ κόπο, γιατί δεν ήταν εύκολο να βρεθεί χρηματοδότης. Εδώ που τα λέμε, έχουν γυριστεί ταινίες για τη γαλλική, τη ρωσική ή τη μεξικανική επανάσταση, για να αναφέρουμε κάποια παραδείγματα, όμως για την Κομμούνα του Παρισιού δεν έχω υπόψη μου καμμιά κινηματογραφική παραγωγή, εκτός από το έργο του Γουότκινς.
Η ταινία διαρκεί έξι ώρες, ωστόσο μπορεί να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Γυρίστηκε σε μια μεγάλη αποθήκη κάπου στο Παρίσι και όλοι οι ηθοποιοί ήταν ερασιτέχνες. Πολλοί από αυτούς ήταν ξένοι μετανάστες χωρίς χαρτιά.
Παρακολουθώντας το έργο, διέκρινα τέσσερα επίπεδα αφήγησης: Το πρώτο επίπεδο είναι η εξιστόρηση αυτών καθαυτών των γεγονότων. Το δεύτερο είναι το πώς τα μέσα ενημέρωσης προσέλαβαν, αλλά και εξακολουθούν να προσλαμβάνουν, αυτήν την εξέγερση των προλεταριοποιημένων στρωμάτων του Παρισιού. Το τρίτο επίπεδο είναι η διαπλοκή του παρελθόντος με το παρόν, καθώς οι ηθοποιοί τη μια στιγμή αναπαριστάνουν το ιστορικό γεγονός και την αμέσως επόμενη στιγμή μιλούν για το σήμερα και συγκρίνουν το τότε με το τώρα. Τέλος, στο τέταρτο επίπεδο, ο κάθε ηθοποιός μιλάει για το πώς προσέγγισε το ρόλο του και τί ερεθίσματα του έδωσε η ίδια η εμπειρία του γυρίσματος της ταινίας.
Στο τέλος του έργου ακούγεται το τραγούδι με τίτλο Le Temps des cerises, που, αν και μιλάει για τον έρωτα που μπορεί να σημαδέψει μια ανθρώπινη ζωή, κατά έναν περίεργο τρόπο συνδέθηκε με την εμπειρία της Κομμούνας. Οι νέες κοπέλες που στο τραγούδι φέρονται να έχουν «την τρέλα στο κεφάλι» (la folie en tête), θα μπορούσαν να είναι και οι εξεγερμένοι κομμουνάροι, που κι’αυτοί κουβαλούσαν τη δική τους μούρλια.
Σε κάποιο διάλειμμα, που ήμουνα στο πεζοδρόμιο της Ιεράς Οδού, άκουσα ένα δυνατό «μπαμ» να έρχεται από την κατεύθυνση της Ομόνοιας. Και όταν, μετά την προβολή, ανηφόριζα την Πειραιώς, μύρισα κάτι καμμένο στην ατμόσφαιρα. «Άρχισαν τα προεόρτια εν όψει Πρωτομαγιάς», σχολίασα ράθυμα και με κάποια δυσφορία. Αμέσως μετά όμως μου ήρθε στο νου το τραγουδάκι της ταινίας και σκέφτηκα: «πειράζει που και αυτοί που αμόλησαν τη μπόμπα θέλουν να έχουν την τρέλλα στο κεφάλι, όπως οι κομμουνάροι και οι ερωτευμένοι;». Διαχρονικό το ερώτημα, διαχρονικά και τα κίνητρα μιας εξέγερσης. Για να ακούσουμε τώρα το τραγούδι...

http://www.youtube.com/watch?v=ncs4WlWfIZo


Γιώργος Αιμ. Σκιάνης

1 σχόλιο:

Άτακτος Λόγος είπε...

Το γιατί δεν έχουν γυριστεί έργα για την Κομμούνα του Παρισιού, αλλά και το γιατί και η λογοτεχνία γύρω από αυτήν είναι περιορισμένη - πέραν της Κομμούνας του Παρισιού του Ελία Έρενμπουργκ κι ενός διηγήματος του ίδιου συγγραφέα δεν έχω κάτι υπ' όψιν μου - είναι πράγματι μυστήριο.
Ίσως γιατί στην έποχή της έλειπαν οι εξεγερμένοι ραψωδοί και οι απόψεις του Βικτόρ Ουγκό, που ύμνησε μέσα από τις σελίδες των ΑΘΛΙΩΝ τις εξεγέρσεις του 1830 και του 1848, γι αυτήν δε μας είοναι γνωστές. Άλλωστε το 1870 ήταν πλέον αρκετά γέρος.
Κι όταν οι εξεγερμένοι ποιητές γίνηκαν πολλοί, προτίμησαν να τραγουδήσουν την άλλη, που η΄ταν και πιο πρόσφατη, την Οκτωβριανή Έπανάσταση. Έτσι, η πρώτη εμπνευσμένη από το σοσιαλιστικό όραμα εξέγερση πήγε άπατη.