Θα αντέξει η ριζοσπαστική αριστερά;

Με το άρθρο του Ανδρέα Καρίτζη που παραθέτω από τη σημερινή ΑΥΓΗ δε συμφωνώ για τον απλούστατο λόγο ότι δεν τοποθετώ τον εαυτό μου στην «ριζοσπαστική Αριστερά».

Το αναρτώ όμως γιατί, στα δυο χρόνια της κρίσης που ζούμε, είναι η πρώτη φωνή από το χώρο του ΣΥΡΙΖΑ που γνωρίζω να ανησυχεί σοβαρά για τον εναγκαλισμό της Αριστεράς με τις δυναμέις του ακραίου εθνικισμού.

Επίσης είναι μια από τις ελάχιστες φωνές στον ίδιο χώρο που ψαχουλεύει μια οριοθέτηση απέναντι στην εθνική αφήγηση, πράγμα που η ελληνική Αριστερά, από το 1941 και μετά, αρνήθηκε να κάνει.

Εύχομαι να μην αποδειχθεί φωνή βοώντος εν τη ερήμω.

Γιάννης Χρυσοβέργης

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κοινωνική καταστροφή έχει πάρει πλέον ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Σε έναν κόσμο που σπαράσσεται από την καπιταλιστική κρίση, η οποία πυροδοτεί παράλληλα μια πολύμορφη κρίση (κρατικών χρεών, κρίση στην εργασία, κρίση δημοκρατίας, περιβαλλοντική, διατροφική κ.ο.κ.) οι λαοί καλούνται να υπερασπιστούν την ίδια τους την ύπαρξη.

Μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό, τεράστιες μάζες πληθυσμού εμφανίζονται στο προσκήνιο των κοινωνικών αγώνων. Όμως το κάνουν με τα δικά τους ιδεολογικά αποθέματα, που κατά κύριο λόγο διέπονται από την αστική ιδεολογία περί εθνικής ενότητας. Καθήκον της αριστεράς είναι να βρει τον τρόπο να οργανώσει την ανατροπή αλλά και να μετασχηματίσει τις παραστάσεις που επικρατούν στα μυαλά των ανθρώπων. Μια τέτοια σύνθετη στρατηγική χρειάζεται επιδεξιότητα και καθαρό μυαλό.

Είναι προφανές ότι δουλειά της αριστεράς μέσα σε μια τέτοια κοινωνική αναταραχή είναι να αναδεικνύει την ταξική φύση της κρίσης, των «διεξόδων» και των αναγκαίων αγώνων. Ακόμη και αν κυριαρχήσει μια ιδεολογική πρόσληψη της πραγματικότητας με βάση εθνικούς προσδιορισμούς, η αριστερά πρέπει να κάνει αυτό που ορίζει η ταυτότητά της: να πολιτικοποιήσει τον αγώνα των «από κάτω», να μετατρέψει την οργή σε συντεταγμένο πολιτικό σχέδιο που εξυπηρετεί τα δικά τους συμφέροντα και να μετασχηματίσει την ιδεολογική παράσταση.

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αγνοηθεί η εθνική διάσταση. Αντιθέτως. Το εθνικό επίπεδο είναι τo μόνο στο οποίο η λαϊκή βούληση είναι παρούσα (όσο και αν επιχειρείται η παράκαμψή της). Ωστόσο, η λαϊκή κυριαρχία δεν απειλείται από άλλα έθνη, όπως υπονοεί μια εθνική αφήγηση, αλλά συνιστά κοινό κίνδυνο όλων των λαών μπροστά στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση.

Αν συνδυάσουμε και την ιστορική εμπειρία, ότι κανείς λαός δεν πρόκειται να σωθεί μόνος του αν οι διπλανοί του διαλυθούν, καταλαβαίνουμε πόσο κρίσιμη είναι η διαστρέβλωση που μπορεί να προκληθεί από την επικράτηση εθνικών αφηγήσεων και στοχεύσεων αν δεν υπάρξει μια αποτελεσματική και αποφασιστική τοποθέτηση της αριστεράς στο εσωτερικό των «από κάτω».

Η κεντρομόλος δύναμη της εθνικής ενότητας, δηλαδή του πυρήνα της αστικής ιδεολογίας, είναι τεράστια. Σαγηνεύει εδώ και πολλές δεκαετίες τμήματα της αριστεράς, συνιστά τον βασικό ιδεολογικό πυλώνα των δυνάμεων που αποδεσμεύονται από το ΠΑΣΟΚ, τη λαϊκή δεξιά, αλλά και δυνάμεων του ριζοσπαστικού αστισμού που αναδύονται αυτή την περίοδο (“Σπίθα”, Kαζάκη, κ.ο.κ.). Θα αντέξει η ριζοσπαστική αριστερά στην πίεση; Υπάρχουν λόγοι να ανησυχεί κανείς για τον κίνδυνο μιας ακόμη βαριάς ήττας;

Ενώ είναι απαραίτητο ένα μεγάλο μέτωπο ανατροπής να είναι ανοικτό στη συμμετοχή στελεχών και συλλογικοτήτων προερχόμενων από το ΠΑΣΟΚ, η πίεση για κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στην υιοθέτηση της αφήγησης περί εθνικής απελευθέρωσης ως ελάχιστο σημείο συμφωνίας ενώ στην πραγματικότητα θα πρόκειται για υποταγή της αριστεράς σε ένα πολιτικό σχέδιο του ριζοσπαστικού (έστω) αστισμού (παρόλα αυτά).

Η πολιτική παρέμβαση κομματιών της αριστεράς που αδυνατούν να υπερβούν τις εθνικές σειρήνες ενισχύει τον ριζοσπαστικό αστισμό καθημερινά, ανεξάρτητα του τι νομίζουν ότι κάνουν. Το παντελώς αναποτελεσματικό και πολλαπλά προβληματικό φλερτ με δεξιά ακροατήρια με όρους «χαϊδέματος αυτιών» -σε αντίθεση με μια επιδέξια, άκρως αναγκαία, προσπάθεια να μιλήσουμε σε αυτό τον κόσμο ξεκινώντας από τις δικές του αφετηρίες με στόχο να αρθούν διαχωριστικές γραμμές στο εσωτερικό των "από κάτω" (π.χ. μετανάστες, πατρίδες κ.ο.κ.)- δείχνει το μέγεθος της πίεσης, αλλά, ενδεχομένως, και της δουλειάς που πρέπει να καταβάλουμε ώστε η ριζοσπαστική αριστερά να ανταποκριθεί στις σύνθετες απαιτήσεις της συγκυρίας.

Μπορούμε να κάνουμε και πλειοψηφικά μέτωπα και αποτελεσματικούς αγώνες και διεύρυνση της ιδεολογικής μας επιρροής, σε ένα πολύ εχθρικό περιβάλλον, χωρίς να ενδώσουμε στη θανατερή θαλπωρή της εθνικής αγκαλιάς; Αυτό ήταν και είναι το στοίχημα της αριστεράς. Πιστεύω ότι μπορούμε. Αρκεί να μην αντιμετωπίζουμε με ελαφρότητα κρίσιμα ζητήματα στην ιστορική φάση που βρισκόμαστε.