"Λαϊκισμός" ή "Κοινωνισμός";

Ο αξέχαστος Βαγγέλης Γιαννόπουλος θεωρούσε τιμή του να τον αποκαλούν οι άλλοι λαϊκιστή. «Από το λαό προέρχομαι και χαίρομαι να μου προσάπτουν μια ετικέτα που έχει να κάνει με αυτή την έννοια, την οποία κάποιοι θέλουν να ξεχάσουμε…»
Ήταν το παράπονό του, όταν από τα μέσα σχεδόν της δεκαετίας του ’80 και μετά από την επιρροή συγχρόνων τότε αντιλήψεων της αριστεράς, είχε αρχίσει να αντικαθίσταται το θρυλικό «λαός» με το αρκετά ξενέρωτο «κοινωνία»… (Φαντάζεστε το σύνθημα «Λαός – ΠΑΣΟΚ στην Εξουσία» με αντικατάσταση του «λαός» σε «κοινωνία»;)

Πρόσφατα ο Κ. Μητσοτάκης κατηγόρησε τον Σαμαρά ευθέως ως «λαϊκιστή»… Και τον Γ. Παπανδρέου επίσης…
Ο «λαϊκισμός» ως πολιτική νοοτροπία είναι κατακριτέος αλλά στην ουσία η τάση αυτή κατάκρισης υποδηλώνει στο βάθος της και ψήγματα ολιγαρχικής νοοτροπίας. Από την άλλη, οι σύγχρονες ανάγκες παραγωγής πολιτικών είναι πολύ πιο πολύπλοκες από παλαιότερα και απαιτούν ολιγότερο πολιτικό πρωτογονισμό και ακόμα ολιγότερο πολιτικό αταβισμό.

Ίσως να ευθύνεται η ιδιαιτερότητα της ελληνικής γλώσσας, αλλά τελικά άλλο εκφράζει η λέξη «λαός» στα ελληνικά και στην ελληνική παράδοσή μας και άλλο η λέξη «κοινωνία»…

Η λέξη – έννοια «λαός» προέρχεται από την λέξη «λας» που σημαίνει πέτρα και οδηγεί πίσω, στην προϊστορική εποχή, στον γενάρχη της ελληνικής φυλής Δευκαλίωνα. Πού έριχνε πίσω του πέτρες και αυτές μεταμορφώνονταν σε ανθρώπους κι οι άνθρωποι αυτοί αποτέλεσαν τον «λαό»…
Ο «λαός» ήταν το σύνολο των ανθρώπων που κατοικούσαν στον τόπο που λεγόταν «Ελλάς» και φυσικά αποτελούταν από ανθρώπους με την ευρύτερη συγγένεια του «όμαιμου».

Η λέξη «κοινωνία» σημαίνει απλά «επικοινωνία»… Ένα από τα βασικά μυστήρια της ελληνικής ορθόδοξης θρησκείας, όπως εξελίχθηκε στους πρώτους αιώνες, είναι η λεγόμενη «Θεία Κοινωνία». Η επικοινώνιση της ουσίας ή του μηνύματος του θεού, όπως αδόκιμα θα λέγαμε σήμερα…
Αργότερα η έννοια αυτή άρχισε να σημαίνει το λαό ενός τόπου οργανωμένο σε τάξεις και στρώματα, που φυσικά διαθέτει κανόνες συνύπαρξης και συμβίωσης και συνεννοείται.

«Κακούργα κοινωνία» λέει ένα άσμα. Θα ήταν αδύνατο στον στιχουργό να γράψει «κακούργε λαέ»…
«Παλιοκοινωνία» τραγουδά ο Καζαντζίδης, αυτό κανένα δεν ενοχλεί. Όλοι αντιλαμβάνονται τι εννοεί.
«Κωλοέλληνες» τόλμησε να πει κάποτε ο Σαββόπουλος και αυτό ενόχλησε, δεν «κόλλησε» στη ψυχή του ακροατή, όπως δεν πρόκειται ποτέ να κολλήσει και η έκφραση «κωλολαός». Αντίθετα το «κωλοκοινωνία» το λέμε κάθε μέρα και το λέμε εύκολα…

Κοινωνία και λαός δεν μπορούν να έχουν το ίδιο αντικείμενο εννοιοδότησης στη δική μας παράδοση. Η έννοια «κοινωνία» εκφράζει κάτι το περισσότερο «ένοχο», κάτι το φορτισμένο από σχέσεις, διαπλοκές κάθε είδους, από νόμους και κανόνες πέρα και έξω από την θέλησή μας… Το «λαός» παραμένει πάντα αγνό, όμορφο, όπως το έπλασε η διάνοια αγαθών ανθρώπων.
Βέβαια στα νεώτερα χρόνια η έννοια «λαός» άρχισε να λαμβάνει και ταξική απόχρωση.
«Λαός και Κολωνάκι» επεγράφετο μια παλιά ελληνική ταινία. Κι η λέξη άρχισε να μπαίνει ολοένα και περισσότερο στα πολιτικά συνθήματα, έγινε η σημαία της αριστεράς και λόγω μάλιστα της ελληνικής ιδιαιτερότητας, αντικαθιστούσε και αντικαθιστά ακόμα την έννοια «εργάτης» και «εργατική τάξη».

Ίσως θα έπρεπε να βρεθεί κάποια άλλη λέξη για να δοθεί η έννοια του «λαϊκισμού» στην ελληνική γλώσσα. Είναι κρίμα να φορτίζεται αυτή η πανάρχαια λέξη, η τόσο όμορφη και η τόσο θετικά αρμοσμένη στην παράδοσή μας, με μια κακή έξη της πολιτικής μας ζωής.
Γιατί εδώ που τα λέμε, ο λαός είναι πάντα αγνός. Πάνω από τη φτήνια της πολιτικής. Η κοινωνία είναι αυτή που οφείλει να απορροφά την ένταση και τις σκοπιμότητες του παρόντος.
Τι θα λέγατε αντί για «λαϊκισμό» να επικρίναμε τον κ. Σαμαρά για «κοινωνισμό»;
Κ. Λαγωνικάκος