Παρασκευή 28 Ιανουαρίου 2011

ΚΛΟΝΙΖΟΝΤΑΙ ΣΥΘΕΜΕΛΑ ΤΑ ΔΕΣΠΟΤΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΡΑΒΙΚΟ ΚΟΣΜΟ


Η ανατροπή του Μπεν Αλί πριν δεκαπέντε μέρες στην Τυνησία προκάλεσε ένα τεκτονικό σεισμό σε όλα τα δεσποτικά αραβικά καθεστώτα. Στην Υεμένη δεκάδες χιλιάδες πολιτών διαδήλωσαν, για πρώτη φορά στην ιστορία αυτού του κράτους, στους δρόμους της Σανάα ζητώντας την παραίτηση του Προέδρου Αλί Αμπντουλά Σαλέχ. Στην Αίγυπτο, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές κανείς δεν είναι σε θέση να πει αν επίκειται αιματοκύλισμα ή αν ο Πρόεδρος Μουμπάρακ ετοιμάζει τα μπογαλάκια του. Η Δύση βρίσκεται σε προγφανή αμηχανία καθώς όλες οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή πάνε περίπατο. Και το μείζον ερώτημα πλέον είναι: Οι τύραννοι, αργά ή γρήγορα, θα πέσουν. Θα πέσουν όμως και οι τυραννίες;
Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, που όμως δε μπορουν να επιβεβαιωθούν εύκολα καθώς στην Αίγυπτο έχουν κοπεί όλες οι τηλεφωνικές γραμμές - σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, πλην των δορυφορικών - και έχει μπλοκαριστελι το διαδίκτυο, οι σημερινές διαδηλώσεις, που συνεχίζονται, είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο 5 ανθρώπων και τον τραυματισμό, μόνο στο Κάιρο, 870. Δυνάμεις του στρατού κινούνται σε όλες τις πόλεις προσπαθώντας να ανακτήσουν τον έλεγχο της κατάστασης, υπό τα χειροκροτήματα των διαδηλωτών, κανείς όμως δε γνωρίζει ποια θα είναι η στάση τους. Στο Κάιρο τα κεντρικά γραφεία του κυβερνώντος κόμματος έχουν παραδοθεί στις φλογες, όπως και πολλά αστυνομικά τμήματα και κυβερνητικά κτίρια σε όλη τη χώρα.
Οι αραβικοί λαοί, έχουν ξυπνήσει από ένα λήθαργο περισσότερων από πενήντα χρόνων και απαιτούν τα κεφάλια των τυράννων. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η διαδικασία που άρχισε με την αντροπή του Μπεν Αλί στην Τυνησία, όποιες κι αν είναι οι άμεσες εξελίξεις, δεν πρόκειται να σταματήσει. Κι αν είναι λίγο πρόωρο να παραλληλίσει κανείς τα όσα συμβαίνουν με την κατάρρευση των δικτατοριών της Πορτογαλίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας στα μέσα της δεκαετίας του '70, ή στην κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων της ευρώπης στα τέλη της δεκαετίας του '80, είναι βέβαιο ότι στον αραβικό κόσμο συμβαίνει μια κοσμογονία.
Η κρίση των αραβικών καθεστώτων έχει πολλά κοινά με αυτήν των κομμουνιστικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης. Από τη μια, μια κοινωνική πολιτική που αύξησε θεαματικά το μέσο όρο ζωής, μείωσε εξ ίσου θεαματικά τον αναλφαβητισμό και την παιδική θνησἶμότητα και προκάλεσε πληθυσμιακή έκρηξη. Από την άλλη ένα ανελεύθερο καθεστώς, ανίκανο να ικανοποιήσει τις επιθυμίες της νέας γενιάς για αξιοπρεπή ζωή, ανίκανο να δώσει ρόλο σε μια ολοένα αυξανόμενη αριθμητικά μεσαία αστική τάξη, που γέννησαν οι κοινωνικές του μεταρρυθμίσεις.
Οι εξεγέρσεις στην Τυνησία και στην Αίγυπτο, αλλά και οι διαδηλώσεις στην Υεμένη, δεν ξεκίνησαν από τα τζαμιά, αλλά από τα παιδιά του διαδικτύου. Από την άλλη, υπάρχει πάντα μια πλειοψηφία του πληθυσμού η οποία ζει στην ύπαιθρο και στις φτωχογειτονιές των μεγαλουπόλεων, που δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο και επιβιώνει χάρη στα ισλαμιστικά κοινωφελή ιδρύματα.
Είναι λοιπόν σαφές ότι στις αραβικές κοινωνίες, από την Υεμένη ως τη Μαυριτανία αρχίζει ένας ανελέητος αγώνας για την εξουσία, που θα καθορίσει το μέλλον του αραβικού κόσμου και όχι μόνο αυτού. Από τη μια είναι τα λαϊκά ρευματα σκέψης, που επιθυμούν τον εκσυγχρονισμό των κοινωνιών, τον εκδημοκρατισμό τους και το πάντρεμα του ισλάμ με τη δημοκρατία, όπως αυτή υπάρχει στη Δυτική Ευρώπη. Από την άλλη είναι τα ισλαμιστικά κινήματα, που ελέγχουν τον κλήρο και, χάρη στα πετροδολάρια της Σαουδικής Αραβίας, ασκούν μεγάλη επιρροή στη φτωχολογιά.
Η σύγκρουση μεταξύ των δυο αυτών ρευμάτων θα είναι σίγουρα αιματηρή. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και τα παρακλάδια της Αλ Κάιντα στη Βόρειο Αφρική απεχθάνονται την ατομική ελευθερία, έχουν σημαντική επιροή σε ευρέα τμήματα του πληθυσμού και, το κυριότερο, δεν έχουν τον παραμικρό ενδοιασμό να προκαλέσουν λουτρά αίματος. Οι εξεγερμένοι που ανέτρεψαν τον Μπεν Αλί κι ενδεχομένως απόψε να ανατρέψουν και τον Μουμπάρακ είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να περιθωριοποιήσουν την ισλαμική εκδοχή του ναζισμού.
Απέναντι σε αυτή τη χιονοστιβάδα των γεγονότων, η Δύση παρακολουθεί τα τεκταινόμενα με απίστευτη αμηχανία. Οι τύραννοι των οποίων οι καρέκλες τρίζουν, ήταν τα χαϊδεμένα της παιδιά. Ακόμα και στην περίτωση της Συρίας το τελευταίο πράγμα που θα επιθυμούσε είναι η ανατροπή του Μπασάρ Αλ Ασάντ. Μολονότι είναι εχθρικός προς τη Δύση, είναι προβλέψιμος.
Επιπλέον, τα μέσα επηρεασμού που διαθέτει απέναντι στην αραβική νεολαία της γενιάς του διαδικτύου είναι περιορισμένα, καθώς έχει ταυτιστεί με τα παραπαίοντα καθεστώτα. Η θέση της αδυνατίζει ακόμα περισσότερο καθώς δεν έχει - ή δε θέλει να έχει - τη δυνατότητα να ασκήσει ουσιαστικές πιέσεις στο Ισραήλ για μια αξιοπρεπή επίλυση στο Παλαιστινιακό ζήτημα, αυτή τη χαίνουσα πληγή στην αξιοπρέπεια κάθε Άραβα.
Και η θέση της Δύσης γίνεται ακόμα δυσχερέστερη καθώς δεν είναι σε θέση - ή δε θέλει να είναι -να ασκήσει ουσιαστικές πιέσεις στο άλλο χαϊδεμένο της παιδί, το θεοκρατικό καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας, που χρηματοδοτεί αφειδώς τα δίκτυα των πιο ακραίων ισλαμιστών, της Αλ Κάιντα.
Απέναντι σε μια σειρά γεγονότων τα οποία οι υπηρεσίες πληροφοριών της δε μπόρεσαν να προβλέψουν και οι πολιτικές της ηγεσίες δεν έχουν τα μέσα να επηρεάσουν, η Δύση καλείται να επαναπροσδιορίσει τη στάση της. Θα υιοθετήσει μια διαλακτική πολιτική απέναντι στις νέες πολιτικές ηγεσίες που θα προκύψουν; Ή θα υψώσει ένα σιδηρούν παραπέτασμα στη Μεσόγειο και θα αναβιώσει την εποχή των σταυροφοριών; Σε κάθε περίπτωση, από την ικανότητα της Δύσης να προσαρμοστεί και να συμβιώσει με την αλλαγή του status quo θα εξαρτηθεί εν πολλοίς και η απάντηση στο μείζον ερώτημα: Οι τύραννοι πέφτουν, θα πέσει όμως και η τυραννία;
Γιάννης Χρυσοβέργης

Δεν υπάρχουν σχόλια: