Το παράπλευρο σκίτσο αναπαριστά, καλύτερα από χίλιες αναλύσεις, τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται, κάθε φορά που αρχίζει, ο διάλογος για μια «οριστική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού».
Όμως οι συνομιλίες που ξεκίνησαν πρόσφατα, οι πρώτες σοβαρές μετά από την αποτυχία του Σχεδίου Ανάν, θα διεξαχθούν με την Ελλάδα και την Κύπρο σε εξαιρετικά δυσχερή διπλωματική θέση και τους διεθνείς παράγοντες αποφασισμένους, για πρώτη φορά, να ασκήσουν πιέσεις προς μία μόνο κατεύθυνση: την ελληνοκυπριακή - ελληνική.
Η πρόσφατη επίσκεψη - προοίμιο της επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό - του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, αποκάλυψε την πλήρη διάσταση απόψεων της ελληνικής και της τουρκικής πλευράς ως προς το τι σημαίνει «οριστική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού». Κάτι που βεβαίως δεν είναι καινούριο, αλλά που, σε κάθε περίπτωση, μας οδηγεί σε ένα σημείο εκκίνησης της προ του Σχεδίου Ανάν εποχής.
Γεγονός είναι βεβαίως, πως το αρχικό κοινό ανακοινωθέν των Αναστασιάδη - Έρογλου, διατηρεί δυο βασικά κεκτημένα του Σχεδίου Ανάν: την ενιαία διεθνή οντότητα και ιθαγένεια, όμως η προφανής διάσταση απόψεων Βενιζέλου - Νταβούτογλου επί του θέματος, κατά τις δηλώσεις που έκαναν μετά τη συνάντησή τους στην Αθήνα, δείχνει ότι ο δρόμος μόνο ανθόσπαρτος δεν είναι.
Πέραν αυτού, η καθυστέρηση του ίδιου του Βενιζέλου να επικροτήσει το κοινό ανακοινωθέν, που εντούτοις ήταν σαφώς πιο κοντά στις δικές του απόψεις από ό,τι στις απόψεις του Νταβούτογλου, η απουσία κάθε σχολιασμού από πλευράς Νέας Δημοκρατίας και οι κραυγές της αντιπολίτευσης για «νέο σχέδιο Ανάν», δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά στοιχεία γως προς τη βούληση της ελληνικής κοινωνίας να γίνει μέρος της λύσης.
Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η κατάσταση στην Κύπρο, όπου ο κυβερνητικός εταίρος του Νίκου Αναστασιάδη, το ΔΗΚΟ, συνοδευόμενο από τον αποτυχόντα υποψήφιο Γιώργο Λιλήκα κάνουν λόγο για «μειοδοσία».
Από την άλλη γεγονός είναι ότι οι παρούσες συνομιλίες γίνονται με πολύ δυσμενέστερους για την Ελλάδα και την Ελληνοκυπριακή πλευρά από αυτές του Σχεδίου Ανάν. Ας συνοψίσουμε:
Κατ' αρχή οι συνομιλίες ξεκινούν με την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα χρεοκοπημένες. Αυτό περιορίζει ουσιαστικά τη διαπραγματευτική τους ικανότητα.Το 2002, στην κατάσταση αυτή βρίσκονταν η Τουρκία. Αντιθέτως η Ελλάδα ήταν μέλος της Ευρωζώνης, η Κυπριακή Δημοκρατία είχε εξασφαλίσει την ένταξή της στην ΕΕ και το δέλεαρ του Ευρωπαϊκού διαβατηρίου ήταν αυτό που ώθησε την Τουρκοκυπριακή κοινότητα και σημαντικό αριθμό εποίκων να υπερνικήσουν τις αντιδράσεις του Ραούφ Ντενκτάς, ο οποίος θεωρούσε την αποδοχή του Σχεδίου Ανάν «εθνική μειοδοσία» (κατά διαβολική σύμπτωση το ίδιο πίστευε και ο Τάσος Παπαδόπουλος).
Επίσης, την εποχή των διαπραγματεύσεων επί του Σχεδίου Ανάν η ΕΕ είχε παίξει έναν ουσιαστικό διαμεσολαβητικό ρόλο. Αντιθέτως τώρα θα είναι πανταχού απούσα και οι μόνοι διεθνείς παίκτες είναι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία.
Η Ρωσία θα κάνει, όπως έκανε και με το Σχέδιο Ανάν, κάθε δυνατή προσπάθεια να τορπιλίσει την όποια λύση, καθώς εκτιμά πως η οιαδήποτε λύση του Κυπριακού, θα ενδυναμώσει το ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο, άρα θα καταστήσει ακόμα πιο επισφαλή τη δική της παρουσία. Και θα αντιδράσει τόσο πιο έντονα, όσο θα εκτιμά ότι υπάρχει κίνδυνος οι εξελίξεις στη Συρία να της αποστερήσουν την τελευταία της ναυτική βάση στη Μεσόγειο.
Πέραν αυτού, τυχόν λύση του Κυπριακού, θα καταστήσει εφικτή την αξιοποίηση των Κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, πράγμα το οποίο σημαίνει μικρότερη εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρεί την Κύπρο, όπως και κάθε άλλη πρώην κτίση της άλλοτε Μεγάλης Βρετανίας, χώρο επιρροής του, στον οποίο πρέπει να έχει πρωταρχικό ρόλο στον καθορισμό των πολιτικών εξελίξεων. Σε αυτή τη λογική δεν έχει κανένα συμφέρον να υποστηρίξει λύσεις που θα καταλήγουν σε μια λειτουργική κρατική οντότητα, όπως ήταν το Σχέδιο Ανάν. Αντιθέτως, θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για μια λύση τύπου Ζυρίχης, με ό,τι μπορεί αυτό να σημαίνει για το μέλλον.
Οι ΗΠΑ έχουν δυο στόχους. Ο πρώτος είναι η επαναπροσέγγιση των δυο παραδοσιακών τους συμμάχων στο χώρο της Μέσης Ανατολής, του Ισραήλ και της Τουρκίας. Ο δεύτερος είναι να καταστούν το ταχύτερο δυνατόν εκμεταλλεύσιμα τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της περιοχής, για τους λόγους που προαναφέραμε.
Αυτό σημαίνει όμως ότι, όσο κι αν δεν είναι της αρεσκείας τους ο Ερντογάν - ο οποίος ωστόσο έχει την ευστροφία να έχει προωθήσει ουσιαστικά όλες ανεξαιρέτως τις στρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης Ομπάμα στη Μέση Ανατολή - με τίποτα δε θα ενθαρρύνουν μια κατάσταση η οποία θα έφερνε το Ισραήλ αντιμέτωπο με την Τουρκία.
Κατά συνέπεια τα όνειρα Ελληνοκυπρίων και Ελλήνων «τουρκοφάγων», που ονειρεύονταν Τουρκοϊσραηλινό πόλεμο σε περίπτωση κρίσης στην Κύπρο, πλανώνται πλάνη οικτράν. Τα κοιτάσματα του φυσικού αερίου, από μοχλός πίεσης, όπως πιστεύουν πολλοί Έλληνες και Ελληνοκύπριοι προς την Τουρκία, θα μετατραπούν σε μοχλό πίεσης προς την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Η ξαφνική, ανεξήγητη και προκλητική, απέναντι στους διεθνείς συνομιλητές του, αλλαγή στάσης του Τάσου Παπαδόπουλου, που συμφώνησε στο Σχέδιο Ανάν στη Λουκέρνη και κάλεσε τους Ελληνοκύπριους να το καταψηφίσουν 48 ώρες μετά από την Κύπρο, είχε εξαγριώσει πολλούς ανθρώπους των διεθνών ΜΜΕ, οι οποίοι επί 30 συναπτά έτη είχαν στηρίξει τις ελληνοκυπριακές θέσεις στο Κυπριακό και είχαν επενδύσει στο Σχέδιο Ανάν. Οι άνθρωποι αυτοί θα είναι σε κάθε βήμα της διαπραγμάτευσης αρνητικά προκατειλημμένοι κατά της ελληνοκυπριακής πλευράς. Και μπορεί αυτό να μην είναι καθοριστικό, θα παίξει όμως το ρόλο του.
Υπό αυτές τις συνθήκες οι Ελληνοκύπριοι πρέπει να ετοιμάζονται για μια πρόταση που θα τους προσφέρει πολύ λιγότερα από όσα τους προσέφερε το Σχέδιο Ανάν. Και είτε να ετοιμαστούν για έναν οδυνηρό και αμφίβολης αποτελεσματικότητας συμβιβασμό, είτε να ξεχάσουν τα όνειρα για έσοδα από την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου.
Εκτός κι αν είναι αποφασισμένοι αν αποδεχτούν μια επίσημη - και συμφωνημένη - διχοτόμηση του νησιού. Με δεδομένη την ανελαστικότητα της ελληνικής και της ελληνοκυπριακής προσέγγισης, ίσως μια συμφωνημένη επισημοποίηση της διχοτόμησης, με κάποια ανταλλάγματα για την ελληνοκυπριακή πλευρά, να είναι προτιμότερη από μια λύση τύπου Ζυρίχης.
Γιάννης Χρυσοβέργης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου