Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2010

ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ ΜΕΤΑ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΡΑΥΓΑΛΕΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΕΣ


Ένα χρόνο μετά την εμφάνισή του στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης με σύνθημα «λεφτά υπάρχουν, σωστή διαχείριση χρειάζεται» ο Πρωθυπουργός βρέθηκε αντιμέτωπος με τις τοτινές του υποσχέσεις και με τη φημολογία για ακόμα πιο άγρια λιτότητα. Και, κυρίως, υποχρεωμένος να δώσει εξηγήσεις για τις κραυγαλέες του αποτυχίες σε τομείς που συνιστούσαν προτεραιότητα του προεκλογικού του προγράμματος. Εκείνο όμως που πέρασε εντελώς απαρατήρητο είναι η σαφής αλλαγή στάσης του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Όταν απέναντι σε δεκάδες επιθετικών, έως προσβλητικών στο πρόσωπό του, δημοσιογράφων απαντούσε επίμονα με τη φράση λεφτά υπάρχουν, και υποδείκνυε ότι η αύξηση των εσόδων θα γίνει, κυρίως, μέσω της πάταξης της φοροδιαφυγής και ότι η σωτηρία των ταμείων θα έρθει μέσω της αντιμετώπισης της εισφοροδιαφυγής και της τήρησης των υποχρεώσεων του Δημοσίου απέναντί τους, ήταν σαφές ότι έβαζε πολύ ψηλά τον πήχυ. Όταν μιλούσε για βελτίωση της περίθαλψης μέσω της αντιμετώπισης των κυκλωμάτων που λυμαίνονται τη Δημόσια Υγεία ήταν επίσης σαφές ότι έβαζε πολύ ψηλά τον πήχυ. Για όλους αυτούς τους λόγους δημιούργησε και την εύλογη προσδοκία ότι, εν όψει ανάληψης της διακυβέρνησης, είχε συγκεκριμένα σχέδια για την επίτευξη των παραπάνω στόχων. Ένα χρόνο μετά, η αποτυχία και στους τρεις αυτούς τομείς είναι προφανής.
Η αποτυχία είναι παταγώδης στο μέτωπο της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής. Ό,τι και αν γίνονταν, ακόμα και αν η κυβέρνηση είχε προτιμήσει την - επωφελέστερη κατά τη γνώμη του υπογράφοντος - οδό της στάσης πληρωμών και της επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους, η προσφυγή στην έμμεση φορολογία για το 2010 ήταν μονόδορμος. Γιατί, εάν και εφ' όσον, υπήρχε σαφές σχέδιο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής αυτό θα άρχιζε να αποδίδει καρπούς από το 2011. Η υστέρηση των εσόδων που παρατηρείται δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των επιπτώσεων της έμμεσης φορολογίας στην κατανάλωση. Είναι, κυρίως, αποτέλεσμα, της αδυναμίας συγκρότησης ενός στοιχειωδώς - έστω και στο επίπεδο της οκταετίας 1996 - 2004, που ομολογουμένως ήταν η πιο αποτελεσματική σε επίπεδο είπραξης φόρων μετά τη Μεταπολίτευση - αποτελεσματικού φοροεισπρακτικού μηχανισμού με τους υπάρχοντες ανθρώπους και το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο. Για τα τυχόν νέα μέτρα λιτότητας δε θα φταίει ούτε η Τρόϊκα ούτε το ΔΝΤ, όπως ηλιθίως κραυγάζει η Αριστερά και μηρυκάζει ο επικοινωνιακός μηχανισμός της κυβέρνησης. Θα φταίει η αδυναμία ουσιαστικής αύξησης των εσόδων από τον πιο δίκαιο κοινωνικά μηχανισμό είσπραξης φόρων: τη φορολογία εισοδήματος.
Η αποτυχία είναι παταγώδης στο μέτωπο της Ανάπτυξης όπως και σε εκείνο του ελέγχου των Αγορών. Επί ένα χρόνο η αρμόδια Υπουργός καταναλώθηκε σε ασκήσεις επί χάρτου ως προς το θέμα της Ανάπτυξης, ενώ στο θέμα των ελέγχων της αισχροκέρδειας στην Αγορά έφταιγαν όλοι οι άλλοι πλην αυτής.Ούτε για τον πληθωρισμό στο 5% φταίνε η Τρόικα και το ΔΝΤ.
Η αποτυχία είναι παταγώδης στο μέτωπο της αντιμετώπισης της εισφοροδιαφυγής. Τα 5 δισεκατομμύρια που λείπουν φέτος από τα Ταμεία είναι αλήθεια ότι οφείλονται, σε σημαντικό ποσοστό, στην αύξηση της ανεργίας, αλλά και σε επιχειρήσεις που έχουν πάρει την άγουσα για τη χρεοκοπία. ένα άλλο μεγάλο μέρος όμως οφείλεται σε επιχειρήσεις που προκλητικά αρνούνται να καταβάλουν τις οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές. Για τυχόν νέα περιστολή των ασφαλιστικών δικαιωμάτων δε θα φταίει ούτε η Τρόικα ούτε το ΔΝΤ. Θα φταίει η αδυναμία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει την εισφοροδιαφυγή.
Η αποτυχία είναι παταγώδης στο μέτωπο των νοσοκομείων. Το πρόβλημα των προμηθειών των νοσοκομείων είναι περίπλοκο. Οι προμηθευτές δίνουν ό,τι μεγιστοποιεί τα κέρδη τους, σε τιμές πολλάπλάσιες του μέσου ευρωπαϊκού όρου. Ενώ όμως στην υπόλοιπη Ευρώπη αποπληρώνονται σε 40 ημερολογιακές ημέρες, στην Ελλάδα είχαν πέντε ολόκληρα χρόνια απλήρωτοι. Έπρεπε λοιπόν η αρμόδια Υπουργός να διαπραγματευτεί με τους προμηθευτές για να εισπράξουν τα χρεωστούμενα υλικά σε εύλογες τιμές και να συγκροτήσει μηχανισμό γρήγορης αποπληρωμής τους, με αντάλλαγμα υλικά σε ευρωπαϊκές και όχι τριτοκοσμικές τιμές. Αντ' αυτού περιφέρονταν από κανάλι σε κανάλι εκφωνώντας δεκάρικους για το κάπνισμα. Ούτε γι αυτό φταίνε η Τρόικα και το ΔΝΤ.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξής του προς τους δημοσιογράφους ο Πρωθυπουργός σηματοδότησε μια δραματική αλλαγή στην εξωτερική του πολιτική, ή για την ακρίβεια, ευθυγράμμισε την εξωτερική πολιτική του με αυτή των Σαμαρά - Καρατζαφέρη. Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, απέρριψε μετά από μήνες εκκωφαντικής σιωπής, την πρόταση που επανειλημμένα έχει διατυπώσει ο Τούρκος ομόλογός του, για συμφωνία αμοιβαίας μείωσης των εξοπλισμών. Σημειωτέον ότι, μόνο για το 2010 προβλέπονταν αγορές νέων οπλικών συστημάτων - δε μιλάμε για αναλώσιμα ή για πυρομαχικά - ύψους 4 δισεκατομμυρίων ευρώ. Κι όλα αυτά έγιναν εν μέσω εκκωφαντικής σιωπής από μέρους της Αριστεράς. Αν αναλογιστεί κανείς ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι απώλεσαν το 15% των αμοιβών τους για εξοικονόμιση 1 δισεκατομμυρίου ευρώ και ότι αυξήθηκε ο ΦΠΑ κατά 20% για 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ πρόσθετα έσοδα με αποτέλεσμα το πάγωμα της κατανάλωσης και την απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας, αντιλαμβάνεται ότι είναι περιορισμένη, αν όχι ανύπαρκτη, η ευθύνη της Τρόικας και του ΔΝΤ για τις κοινωνικές επιπτώσεις του προγράμματος ανόρθωσης της Οικονομίας. Κρίμα που ένας πολιτικός, ο οποίος, ως Υπουργός Εξωτερικών της Κυβέρνησης Σημίτη, είχε το πολιτικό θάρρος να εργαστεί τόσο σκληρά για την επιτυχία του Σχεδίου Ανάν, ως Πρωθυπουργός υπέκυψε αμαχητί στους εμπόρους του θανάτου.
Στο μέτωπο της Παιδείας η κυβέρνηση πιστώνεται την τάξη που έβαλε στο θέμα των Κολλεγίων - αρκεί να εφαρμοστεί στην πράξη η σχετική ρύθμιση - καθώς και για την κατάθεση σειράς ιδεών προς την θετική κατεύθυνση - η κύρια αδυναμία τους ήταν η απόλυτη ασάφεια ως προς την κοστολόγησή τους - σχετικά με την αναβάθμιση της Α'βάθμιας και Β'βάθμιας εκπαίδευσης. εντούτοις η αρμόδια υπουργός φάνηκε απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της, αναμενόμενης λόγω των αλλαγών στο Ασφαλιστικό, μαζικής φυγής εκπαιδευτικών.
Αμφιλεγόμενο ήταν το έργο στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Η Αστυνομία επανεμφανίσθηκε στους δρόμους, αποκαθιστώντας ένα έλάχιστο αίσθημα Ασφάλειας στους πολίτες. Σημαντικό και το ότι άρχισε επιτέλους να λειτουργεί η Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛΑΣ. Η περιφρόνηση όμως προς τα στοιχειώδη Ανθρώπινα Δικαιώματα (Πολυτεχνείο) στο βωμό της αποτελεσματικότητας καθιστά τον κ. Χρυσοχοΐδη εξαίρετο υπουργό για κυβέρνηση της ΝΔ, όχι ενός σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.
Προς τη θετική κατεύθυνση, πέρα από τις όποιες επί μέρους ενστάσεις μπορεί να έχει κανείς ήταν το έργο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, όπως και του Υπουργείου Εσωτερικών. Οι τομές όμως που θεσμοθετήθηκαν, κινδυνεύουν να απαξιωθούν από την κυβερνητική αποτυχία στα μέτωπα της Οικονομίας. Γιατί ως γνωστόν «δει δη χρημάτων ω άνδρες Αθηναίοι και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων».

Γιάννης Χρυσοβέργης



2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Καμία αντίρρηση για τις 4 αποτυχίες, κρίνοντας με βάση τα αποτελέσματα της κυβερνητικής πολιτικής στο διάστημα ενός έτους. Μήπως όμως οι στόχοι για καταπολέμηση φοροδιαφυγής, ανάπτυξη κλπ θέλουν περισσότερο χρόνο για να υλοποιηθούν;
Στο ζήτημα της φοροδιαφυγής για παράδειγμα, αυτό που βλέπω είναι ότι το ΣΔΟΕ ενεργοποιήθηκε μετά από μια εξαετία αδράνειας και φαίνεται πως κάνει τη δουλειά του. Βέβαια είναι άλλο να εντοπίσεις τη φοροδιαφυγή και άλλο να εισπράξεις το πρόστιμο. Σε αυτό το σημείο ο θιγόμενος φοροφυγάς έχει κάποια περιθώρια να ροκανίσει το χρόνο και να μεταθέσει για κάποιους μήνες την καταβολή του οφειλόμενου ποσού, ποντάροντας εν μέρει στη βραδύτητα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και εν μέρει στις "άκρες" που μπορεί να έχει. Μήπως λοιπόν τα όποια θετικά αποτελέσματα των θερινών ελέγχων χρειάζονται κάποιους μήνες για να μεταφραστούν σε λεφτά που θα εισπράξει το δημόσιο ταμείο;
Για το ζήτημα του πληθωρισμού λόγω αύξησης του ΦΠΑ στα καύσιμα και σε άλλα προϊόντα, η τρόικα νομίζω πως φταίει και παραφταίει. Απ'οσο θυμάμαι αυτοί ήταν που επέμειναν στην αύξηση του ΦΠΑ, παρόλο που είχε επισημανθεί από διάφορους σχολιαστές ότι ο πληθωρισμός θα ανέβει γιατί οι επιχειρήσεις δεν θα απορροφήσουν το κόστος της αύξησης. Το ότι η αύξηση των εσόδων θα ήταν τόσο μικρή, νομίζω πως ογείλεται κυρίως στον περιορισμό της κατανάλωσης, πράγμα το οποίο δεν είναι ούτε παράξενο, ούτε αναπάντεχο. Έχω την εντύπωση ότι η κίνηση της αύξησης του ΦΠΑ είναι ένα μέτρο-τυφλοσούρτης που εφαρμόζει το ΔΝΤ σε όπια χώρα και να πάει, και άμα πιάσει έπιασε.
Την άρνηση του Παπανδρέου να ανταποκριθεί στην πρόταση της Τουρκίας για αμοιβαία μείωση των εξοπλισμών δεν την πήρα χαμπάρι. Εδώ θα πρέπει να ασκούνται πιέσεις από τις ίδιες τις πολεμικές βιομηχανίες χωρών που συμμετέχουν στο πακέτο διάσωσης. Πάντως αυτό που διάβασα πρόσφατα (δεν θυμάμαι πηγή) είναι ότι η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να μειώσει για φέτος τις εξοπλιστικές δαπάνες, μεταθέτοντας για την επόμενη χρονιά (και βλέπουμε) κάποιες υποχρεώσεις εξόφλησης πληρωμών. Σκέφτομαι λοιπόν ότι οι εξοπλιστικές δαπάνες τελικά θα μειωθούν, έστω και σιωπηρά, λόγω των δημοσιονομικών προβλημάτων.

Γιώργος

Άτακτος Λόγος είπε...

Ως προς τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή αυτό που προσάπτω στην κυβέρνηση είναι ότι τα νομοσχέδια που θα επιτάχυναν τις διαδικασίες είσπραξης από το Δημόσιο βεβαιωμένων οφειλών - και δεν εννοώ αυτές των εταιρειών που είναι στα πρόθυρα της χρεοκοπίας - έπρεπε να είναι έτοιμα πριν από τις εκλογές και να γίνουν νόμοι του Κράτους με συνοπτικές διαδικασίες την επαύριο των εκλογών. Μόνο έτσι θα είχε περιοριστεί σημαντικά η φοροδιαφυγή. Η επαναδραστηριοποίηση του ΣΔΟΕ μετά από έξι χρόνια χειμέρειας νάρκης μασφαλώς και είναι θετική, με το υπάρχον όμως νομοθετικό πλαίσιο οι βεβαιωμένες οφειλές θα εισπραχθούν μετά από διάστημα 4 - 6 χρόνων.
Το ίδιο ισχύει και για την εισφοροδιαφυγή.
Σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη, οι όποιες θετικές την επιπτώσεις θα φαίνούν μετά από 2 - 3 χρόνια. Επομένως, για να φανούν αποτελέσματα, και ως προς την αύξηση των εσόδων του Κράτους και ως προς τη μείωση της ανεργίας, πριν από το τέλος του 2012, θα έπρεπε η κυβέρνηση να έχει θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο ήδη από την 1η Ιανουαρίου 2010. Πράγμα που δεν έχει γίνει.
Ο πληθωρισμός εν μέρει μόνο οφείλεται στις αυξήσεις του ΦΠΑ και των ειδικών φόρων. Ένα σημαντικό μέρος του οφείλεται στην αισχροκέρδεια, η οποία οργιάζει. Και την οποία όφειλαν να αντιμετωπίσουν οι μηχανισμοί του υπουργείου Οικονομίας.
Το αν πράγματι η αύξηση του ΦΠΑ είναι τυφλοσούρτης για το ΔΝΤ είναι τέλος συζητήσιμο. Θυμάμαι μια συνέντευξη, πριν από είκοσι περίπου χρόνια, του τότε Γενικού διευθυντή του ΔΝΤ στη γαλλική εφημερίδα LIBERATION. Όπου του τέθηκε ακριβώς αυτό το ερώτημα. Και η απάντησή του ήταν η ακόλουθη: «Εμείς το πρώτο πράγμα που προτείνουμε σε όσες χώρες θέλουν να δανειστούν από το ΔΝΤ είναι η μείωση των αμυντικών δαπανών. Όπου παίρνουμε τη στερεότυπη απάντηση "αυτό δεν είναι δυνατόν". Και τότε αντιπροτείνουμε την αύξηση του ΦΠΑ και τη μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων».
Για την Τρόικα δεν είμαι το ίδιο σίγουρος, καθώς, υπάρχει έντονη φημολογία ότι, τέθηκε ως προϋπόθεση για να συμμετάσχουν στη δανειοδότηση της Ελλάδας η Γαλλία και η Γερμανία να μη μειωθούν οι παραγγελίες νέων οπλικών συστημάτων ούτε κατά ένα ευρώ. Φημολογία που ενισχύει και η σχετική καταγγελία του Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, πριν από μερικούς μήνες, από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (σημειωτέον ότι η ομιλία αυτή επικρίθηκε από Έλληνες διπλωματικούς συντάκτες ως τελεσίγραφο για υποταγή στην Τουρκία). Αν έτσι όμως έχουν τα πράγματα, τότε ο Γιώργος Παπανδρέου έχει προσωπική βαριά πολιτική ευθύνη διότι δεν κατήγγειλε αυτόν τον εκβιασμό. Και έχω σοβαρές υποψίες ότι έτσι έχουν τα πράγματα. Γεγονός είναι πάντως ότι, με εξαίρεση τους Οικολόγους Πράσινους, ουδείς έχει τολμήσει να θίξει δημόσια το ζήτημα της μείωσης των στρατιωτικών δαπανών, πολύ δε περισσότερο να κάνει πολιτική εκστρατεία για τη μείωσή τους.

Γιάννης Χρυσοβέργης