Ο ΑΛΛΙΕΝΤΕ, Η ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ... ΚΑΙ Η ΜΗ ΒΙΑ

Τι σχέση έχει ο Σαλβαδόρ Αλλιέντε με τη σοσιαλδημοκρατία, την επανάσταση και τη μη βία; Και τι μύγα με τσίμπησε να τ' ανακατέψω όλα μαζί;

Για το πρώτο ερώτημα πολλά μπορούν να γραφτούν. Το δεύτερο όμως ερώτημα έχει ονοματεπώνυμο: είναι ο παιδικός και πολύ αγαπητός μου φίλος Γεράσιμος Αραβαντινός ο οποίος σχολίασε το επετειακό (;) άρθρο μου για το ΣΑΛΒΑΔΟΡ ΑΛΛΙΕΝΤΕ στις 11 Σεπτεμβρίου. Και, αφ' ενός με τσίγκλησε να του απαντήσω, αφ' ετέρου μου έδωσε την ευκαιρία να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις για την «επανάσταση», την «επαναστατική βία» και τη «μη βία». Γιατί όπως θα καταλάβετε με το Γεράσιμο, σε θέματα πολιτικής, διαφωνούμε στα πάντα: αυτός στηρίζει το ΚΚΕ.  Εγώ είμαι... αυτό που είμαι τέλος πάντων.

Το σχόλιο του Γεράσιμου

«Η περίπτωση της Χιλής απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι όσο καλές προθέσεις κι αν έχει ο ηγέτης (κι ο Αλλιέντε είχε τις καλύτερες των προθέσεων), χωρίς την ένοπλη ρήξη με τους μηχανισμούς του καπιταλιστικού συστήματος (την επανάσταση με λίγα λόγια) δεν υπάρχει νικηφόρο αποτέλεσμα για το λαό.
Όταν ο Κάστρο παραμονές του πραξικοπήματος της Χιλής, χάρισε στον Αλλιέντε το αυτόματο όπλο, δεν εννοούσε να το χρησιμοποιήσει ο ίδιος για να αμυνθεί μέσα στο προεδρικό μέγαρο. Προφανώς του έλεγε "δώσε όπλα στο λαό να αμυνθεί". Αλλά ο Αλλιέντε (όπως άλλωστε και όλοι οι σοσιαλδημοκράτες απανταχού) θέλουν να εξανθρωπίσουν το καπιταλιστικό σύστημα κι όχι να φέρουν σοσιαλισμό.
Αυτό όμως δεν είναι εφικτό. Και η μεγαλύτερη συνεισφορά του Αλλιέντε είναι ακριβώς αυτή. Ότι δηλαδή απέδειξε ότι ο καπιταλισμός δεν εξανθρωπίζεται. Μόνο ανατρέπεται».

Ο Αλλιέντε και η σοσιαλδημοκρατία

Θα συμφωνήσω ανεπιφύλακτα με το Γεράσιμο ότι η η σοσιαλδημοκρατία των αρχών της δεκαετίας του '70 προσπαθούσε να κάνει αυτό που της καταλογίζει: «να εξανθρωπίσει τον καπιταλισμό». Εξυπακούεται ότι σοσιαλδημοκράτες με τις  απόψεις και, κυρίως, τις πολιτικές των Βίλλυ Μπράντ, Ούλοφ Πάλμε, Μπρούνο Κράισκυ και Χάρολντ Ουίλσον σήμερα θα αντιμετωπίζονταν ως «επικίνδυνοι λαϊκιστές», «αντισημίτες», «ύποπτοι για σχέσεις με την τρομοκρατία» και δε συμμαζεύεται. Εξυπακούεται επίσης ότι, με τη φωτεινή εξαίρεση των σοσιαλιστών της Ιβηρικής χερσονήσου και του Κόμματος των Εργαζομένων στη Βραζιλία, η σημερινή σοσιαλδημοκρατία είναι... θατσερισμός με μητσοτακικό (του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη) χαμόγελο.

Όμως στα χρόνια της διακυβέρνησης της ΛΑΪΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ όλες οι καίριας σημασίας για την οικονομία της χώρας βιομηχανίες είχαν εθνικοποιηθεί και διευθύνονταν από εργατικά συμβούλια. Το ίδιο και οι τράπεζες. Έγινε δραστικός αναδασμός με διανομή γαιών στους ακτήμονες που με τη σειρά τους ίδρυσαν γεωργικούς συνεταιρισμούς για την αποτελεσματικότερη καλλιέργειά της.  Και δίπλα φυσικά λειτουργούσε μια πλειάδα μικρών και μεσαίων ιδιωτικών επιχειρήσεων. Όλα αυτά, στα οποία είχαν συμφωνήσει σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αριστεροί καθολικοί και είχαν και την υποστήριξη του, εκτός νόμου μέχρι την εκλογή του Αλλιέντε, Κινήματος της Επαναστατικής Αριστεράς (MIR), ήταν πολύ πιο ριζοσπαστικά από τις, θαρραλέες εκείνη την εποχή, μεταρρυθμίσεις που προωθούσε η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Πολύ δε περισσότερο που οι εθνικοποιήσεις έγιναν χωρίς να καταβληθούν αποζημιώσεις στους προηγούμενους ιδιοκτήτες.

Η άρνηση του Αλλιέντε να δώσει όπλα στο λαό

Είναι γεγονός ότι μετά την καταστολή της απόπειρας πραξικοπήματος του Ιουνίου του 1973 ο στρατηγός Κάρλος Πρατς πρότεινε στον Αλλιέντε να μοιράσει όπλα στο λαό κι ο Αλλιέντε απέρριψε την πρόταση. Προσωπικά δεν είμαι βέβαιος αν απέρριψε την πρόταση επειδή ήταν κατά της βίας ή αν θεωρούσε ότι οι πραξικοπηματίες είχαν ξεδοντιαστεί κι επομένως η διανομή όπλων δεν χρειάζονταν. Το βέβαιο είναι ότι κανένας από τους υπόλοιπους ηγέτες των κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού δεν αντέδρασε τότε, η δε κριτική σε αυτή την απόφαση του Αλλιέντε άρχισε να διατυπώνεται ένα με δυο χρόνια μετά το πραξικόπημα του Πινοτσέτ.

Ενδέχεται πάντως ο Αλλιέντε να ήταν όντως κατά της βίας αν λάβουμε υπ' όψιν δυο περιστατικά. Το πρώτο είναι η απάντησή του στον Πρατς. «Δε θέλω να χυθεί το αίμα ούτε ενός ανθρώπου». Το δεύτερο είναι η αφιέρωση με την οποία ο Φιντέλ Κάστρο είχε συνοδεύσει το αυτόματο όπλο που του είχε κάνει δώρο. Στον φίλο μου Αλλιέντε που επιδιώκει τον ίδιο σκοπό με άλλα μέσα».

Σε κάθε περίπτωση η άποψη του Αλλιέντε και των υπόλοιπων ηγετών της ΛΑΪΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ δεν είχε την ομόφωνη αποδοχή της βάσης των κομμάτων τους. Τόσο στη σοσιαλιστική και κομμουνιστική νεολαία όσο και ανάμεσα στους συνδικαλιστές των δυο κομμάτων -το MIR ήταν ούτως ή άλλως υπέρ της ένοπλης πάλης γι' αυτό και είχε τεθεί εκτός νόμου από την προηγούμενη κυβέρνηση- υπήρχαν ομάδες -και δεν ήταν τόσο μειοψηφικές- που προσπαθούσαν να προμηθευτούν όπλα και να μάθουν να τα χρησιμοποιούν.

Ένοπλη επανάσταση ή προσήλωση στη μη βία;

Ο πολιτικός αυτός διάλογος ουδέποτε έγινε στην Ελλάδα. Στο μυαλό των Ελλήνων Αριστερών  η αναφορά στη μη βία σημαίνει ένα και μόνο πράγμα: την κοινοβουλευτική οδό.

Όταν όμως η ινδική αντίσταση υπό την ηγεσία του Μαχάτμα Γκάντι επέλεξε τη μη βία ως βασικό εργαλείο του αγώνα για την ανεξαρτησία από την βρετανική αποικιοκρατία αυτό δεν περιελάμβανε συμμετοχή σε κοινοβουλευτικές διαδικασίες.

Ούτε η μη βίαιη αντίσταση των Ινδιάνων του Τσιάπας, χάρη στην οποία πέτυχαν καθεστώς αυτονομίας των κοινοτήτων τους στο Μεξικό, το οποίο  η κεντρική εξουσία και οι ντόπιοι ολιγάρχες συχνά παραβιάζουν είναι αλήθεια, περιελάμβανε συμμετοχή σε κοινοβουλευτικές διαδικασίες.

Παρ' όλα αυτά η ταύτιση που κάνει ο Γεράσιμος της επανάστασης με την ένοπλη βία δεν είναι προσωπική προσέγγιση. Είναι προσέγγιση του συνόλου της ελληνικής Αριστεράς, «μετριοπαθούς» κι «επαναστατικής».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα παραδείγματα επιτυχών μη βίαιων εξεγέρσεων είναι δυο όλα κι όλα και τα ανέφερα παραπάνω. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι «επιτυχημένες» ένοπλες επαναστάσεις των τελευταίων 120 χρόνων είναι πολύ περισσότερες.

Όμως το αμείλικτο ερώτημα που τίθεται είναι το ακόλουθο: η ένοπλη βία είναι εργαλείο που το αφήνεις στην πάντα μόλις επιτελέσει το έργο του ή  μετατρέπεται με γοργούς ρυθμούς σε αυτοσκοπό; 

Μια ματιά στα καθεστώτα που αναπτύχθηκαν στις χώρες στις οποίες έγιναν «νικηφόρες» σοσιαλιστικές επαναστάσεις είναι αποκαρδιωτική. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στο συρφετό των εκλεγμένων και μη δεσποτών που κυβερνούν τις πρώην «σοσιαλιστικές» χώρες της Ευρώπης.  Οι άνθρωποι αυτοί, όσοι από αυτούς τουλάχιστον είναι 60 ετών και άνω, οι οποίοι σε μια νύχτα «απετάξαντο τον κομμουνισμόν και τας μιαράς αυτού παραφυάδας» και καταδυναστεύουν τις χώρες τους  είτε ως «δυτικοί δημοκράτες μεταρρυθμιστές» είτε ως «ανατολίτες δεσπότες» , δεν είναι κάποιοι «εμιγκρέδες που έβαλε τοποτηρητές  ο διεθνής ιμπεριαλισμός». Είναι ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ παιδιά του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Το ότι κάποιοι κομμουνιστές που ονειρεύτηκαν να αλλάξουν τον κόσμο και βρέθηκαν στην εξουσία με τη δύναμη των όπλων γέννησαν ΠΑΝΤΟΥ μια τόσο απάνθρωπη εξουσία τα υψηλόβαθμα στελέχη της οποίας  χρησιμοποίησαν τις θέσεις τους για εκτός ελέγχου προσωπικό πλουτισμό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ταύτιση των εννοιών της «επανάστασης» και της «ένοπλης βίας».

Όσες και όσοι λοιπόν ονειρευόμαστε μια σοσιαλιστική ή μια κομμουνιστική ή όπως αλλιώς θέλουμε να την ονομάσουμε κοινωνία είμαστε υποχρεωμένοι να ονειρευτούμε τρόπους δράσης πέρα από τη βία, η οποία είναι το κύριο χαρακτηριστικό του συστήματος που θέλουμε να ανατρέψουμε. Είμαστε υποχρεωμένοι να ονειρευτούμε τη μαζική πολιτική ανυπακοή ως κύριο εργαλείο ανατροπής του συστήματος, πράγμα που προϋποθέτει μια πολύ πιο κοπιαστική δουλειά πειθούς της κοινωνίας για την ανάγκη της αλλαγής.

Τα όρια της μη βίας

Όμως και η μη βίαιη πολιτική ανυπακοή έχει όρια ανυπέρβλητα. Στα δυο επιτυχημένα παραδείγματα  που προανέφερα κοινός παρονομαστής είναι η οικονομική εκμετάλλευση των ντόπιων πληθυσμών. Η δύναμη της επιτυχίας τους ήταν το ότι κατόρθωσαν να κάνουν την κρατική - στο Μεξικό- και την αποικιακή -στην Ινδία- καταστολή ακριβότερη από τα κέρδη που μπορούσαν να αποκομίσουν οι ντόπιοι ολιγάρχες και οι αποικιοκράτες.

Τι γίνεται όμως όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με «τελικές λύσεις»;  

Ποια άλλη επιλογή, πλην του να πέσουν μέχρις ενός με το όπλο στο χέρι είχαν οι Εβραίοι του γκέτο της Βαρσοβίας; 

Ποια άλλη επιλογή πλην της ένοπλης αντίστασης είχαν στα τέλη της δεκαετίας του '70 οι Ινδιάνοι της Γουατεμάλα,  όταν το καθεστώς του δικτάτορα Εφραίμ Ρίος Μοντ αποφάσισε να τους εξολοθρεύσει -πάνω από το 50% του πληθυσμού της χώρας δηλαδή- γιατί ήταν «τεμπέληδες»; Για την ιστορία το καθεστώς του Ρίος Μοντ επιθυμούσε να τους αντικαταστήσει με μετανάστες από την Άπω Ανατολή.

Ποια άλλη επιλογή έχουν πλην της ένοπλης αντίστασης οι Παλαιστίνιοι αφ'  ης στιγμής μοναδικός διακηρυγμένος στόχος του ισραηλινού απαρτχάιντ είναι να διαλέξουν μεταξύ της προσφυγιάς και της παραμονής σε μια χώρα στην οποία δε θα έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα; 

Ποια άλλη επιλογή είχε η Αριστερά στη Χιλή και στην Αργεντινή, όπου διακηρυγμένος στόχος των στρατιωτικών δικτατοριών ήταν η φυσική εξόντωση ΚΑΘΕ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥ;

Το ερώτημα των επιλογών που έχουμε όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με «τελικές λύσεις» δεν έχει βρει ως τώρα κάποια εύλογη απάντηση και πολύ φοβούμαι ότι δε θα βρει ποτέ.

Οπότε καλούμαστε -ως πρόσωπα και ως πολιτικές συλλογικότητες- κάθε φορά να αξιολογούμε την κατάσταση χωρίς εμμονές, να κάνουμε την επιλογή που μας φαίνεται είτε καλύτερη είτε λιγότερο κακή, κι όπου βγει.

Γιάννης Χρυσοβέργης 

 11 ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ: ¡COMPAÑERO ALLENDE! ¡PRESENTE!

Στις 11 του Σεπτέμβρη του 1973 ένα στρατιωτικό πραξικόπημα έβαλε αιματηρό τέλος στη διακυβέρνηση της Χιλής από τη Λαϊκή Ενότητα (Unidad Popular) -μια συμμαχία σοσιαλιστών, κομμουνιστών και λοιπών ριζοσπαστικών αριστερών δυνάμεων-. 

Ο σοσιαλιστής πρόεδρος της χώρας Σαλβαδόρ Αλλιέντε, αρνήθηκε την πρόταση των πραξικοπηματιών να εγκαταλείψει με ασφάλεια τη χώρα και πέθανε μαχόμενος εναντίον τους μέσα στο προεδρικό μέγαρο.

Μισό και πλέον αιώνα μετά, συγκρίνοντας τη στάση του Σαλβαδόρ Αλλιέντε με την πολιτική ανεπάρκεια και, κυρίως, την έλλειψη λεβεντιάς μεταξύ των στελεχών της ευρωπαϊκής Αριστεράς αντιλαμβάνεται κανείς τη διαφορά ανάμεσα σε Ανθρώπους και ανθρωπάκια.

Έχουν περάσει πάνω από 50 χρόνια από την 4η Σεπτεμβρίου του 1970, όταν ο εκπρόσωπος της Λαϊκής Ενότητας, ο σοσιαλιστής Σαλβαδόρ Αλλιέντε αναδείχθηκε πρώτος στις προεδρικές εκλογές με ποσοστό 36,3%, με δεύτερο τον ακροδεξιό Αλεσάντρι 34,9% και τρίτο τον Χριστιανοδημοκράτη Τόμιτς (27,8%). Με βάση το σύνταγμα της χώρας, αφού κανείς υποψήφιος δεν είχε υπερβεί το 50% ο πρόεδρος θα εκλέγονταν από το Κογκρέσο (στο οποίο τα κόμματα της Αριστεράς διέθεταν σχετική πλειοψηφία) μεταξύ των δυο πρώτων υποψηφίων σε ψήφους.

Η εκλογή του Αλλιέντε επικυρώθηκε από το Κογκρέσο στις 24 Οκτωβρίου και άρχισε αυτό που ο ίδιος ο Αλλιέντε είχε αποκαλέσει «δημοκρατικός δρόμος για το σοσιαλισμό». Το τραπεζικό σύστημα,  και όλες οι καίριας σημασίας για την οικονομία βιομηχανίες, ανάμεσά τους οι εξορυκτικές επιχειρήσεις που ανήκαν σε αμερικανικές πολυεθνικές εταιρείες, εθνικοποιήθηκαν, ενώ δρομολογήθηκε άμεσα μια αγροτική μεταρρύθμιση που αποσκοπούσε στη διανομή γης στους ακτήμονες. Στις εθνικοποιημένες επιχειρήσεις εφαρμόστηκαν, αλλού με σχετική επιτυχία κι αλλού με καταστροφικά αποτελέσματα, μοντέλα αυτοδιαχείρισης.

Η αντίδραση των ΗΠΑ, που βίωσαν την εκλογή του Αλλιέντε ως επέκταση της σοβιετικής επιρροής, ήταν να θέσουν άμεσα ένα σχέδιο αποσταθεροποίησης της χώρας με στόχο την κατάρρευση της κυβέρνησης της Λαϊκής Ενότητας. Ο χρονικός ορίζοντας του σχεδίου ήταν οι βουλευτικές εκλογές του Ιούνη του 1973, οπότε και η Αριστερά έπρεπε να πάρει λιγότερο από το 33%, γεγονός που θα επέτρεπε στο Κογκρέσο να καθαιρέσει τον Αλλιέντε, η θητεία του οποίου ήταν εξαετής.

Ταυτόχρονα χιλιάδες επιχειρηματίες έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους και έφυγαν μαζί με τα χρήματά τους στο εξωτερικό -κάτι ανάλογο, αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση, συνέβη και στην Ελλάδα το 1982 μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ-.

Επί τρία ολόκληρα χρόνια δρομολογήθηκε η έλλειψη πλήθους βασικών αγαθών στις πόλεις, μέσα από πολύμηνες επαναλαμβανόμενες απεργίες των οδηγών των φορτηγών -στη Χιλή με σχεδόν 10.000 χιλιόμετρα μήκος και, σε πολλά σημεία, λιγότερα από 100 χιλιόμετρα πλάτος η διακίνηση των αγαθών γίνεται αποκλειστικά με φορτηγά- οι οποίοι εισέπρατταν στο ακέραιο τους μισθούς τους υπό τον όρο ότι θα απεργούσαν. Ταυτόχρονα η αντιπολίτευση διοργάνωνε σε καθημερινή βάση αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.

Όμως στις βουλευτικές εκλογές του Ιούνη του 1973 το αποτέλεσμα δεν ήταν αυτό που ανέμεναν οι ΗΠΑ και η οικονομική ελίτ της χώρας: τα κόμματα της Λαϊκής Ενότητας συγκέντρωσαν το 44,5% των ψήφων, διατηρώντας στο ακέραιο τις δυνάμεις τους.

Από τη στιγμή εκείνη τέθηκε σε εφαρμογή το εναλλακτικό σχέδιο που δεν ήταν άλλο από την ανατροπή του ολοένα και πιο δημοφιλούς προέδρου με πραξικόπημα. Μετά από δυο ανεπιτυχείς απόπειρες, που κατέστειλε ο δημοκρατικός στρατηγός Πρατς  -δολοφονήθηκε από πράκτορες της Χούντας του Πινοτσέτ το 1976 στην Αργεντινή όπου ζούσε εξόριστος, λίγο πριν από την επιβολή στη χώρα αυτή της πλέον αιμοσταγούς δικτατορίας που έχει γνωρίσει ο δυτικός κόσμος- και τα πλήθη που διαδήλωναν στου δρόμους κατά των επίδοξων πραξικοπηματιών ήρθε το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, πολύ καλύτερα προετοιμασμένο, που δεν άφησε σοβαρά περιθώρια αντίδρασης.

Ο αιματηρός απολογισμός της καταστολής δείχνει και τη λύσσα των πραξικοπηματιών και των «ιδιοκτητών της χώρας» (την ακούσαμε και στην Ελλάδα αυτή τη φράση από το Γιάννη Αλαφούζο): 8.000-10.000 δολοφονημένοι ή εξαφανισμένοι, δεκάδες χιλιάδες συλληφθέντες που κρατήθηκαν για χρόνια χωρίς δίκη σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου και βασανίζονταν συστηματικά.

Απολογισμός του πειράματος του «δημοκρατικού δρόμου προς το σοσιαλισμό» δε μπορεί να γίνει, καθώς το πείραμα της Λαϊκής Ενότητας διακόπηκε πρόωρα και βίαια. Στα χρόνια που ακολούθησαν οι ανά τον κόσμο σταλινικοί και «επαναστάτες» το χλεύασαν. Όσο για τους σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι ήδη αισθάνονταν πιο άνετα στις δεξιώσεις των μελών των οικονομικών ελίτ παρά στις φτωχογειτονιές που ζούσαν οι ψηφοφόροι τους, ούτε κι αυτοί μπορούσαν να κρύψουν την ανακούφισή τους.

Στα χρόνια που ακολούθησαν η Χιλή έγινε το εργαστήριο στο οποίο εφαρμόστηκαν και πήραν σάρκα και οστά όλες οι νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές, που έμελλε, χρόνια αργότερα, να εισαγάγουν στη Δύση οι Μάργκαρετ Θάτσερ και Ρόναλντ Ρέηγκαν.

Όμως αυτό που μένει και κανείς δε θα μπορέσει να σβήσει είναι η λεβεντιά του Σαλβαδόρ Αλλιέντε. Ο οποίος, μαζί με τις δεκάδες χιλιάδες των αγωνιστών της Χιλιανής Αριστεράς που πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος, παραμένει παράδειγμα γιατί τόλμησε να ονειρευτεί κάτι που ασύμβατο τόσο με τη στρατιωτική λογική περί σοσιαλισμού της ΕΣΣΔ -που οδήγησε εκεί που οδήγησε- όσο και με την έλλειψη οράματος της Δυτικοευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας -που κι αυτή μας οδήγησε στους θατσερικούς πολιτικούς με σοσιαλδημοκρατικό προσωπείο-.

Παραθετω το το τελευταίο του ραδιοφωνικό διάγγελμα προς το λαό της Χιλής ενώ οι πραξικοπηματίες επιτίθονταν ήδη στο προεδρικό μέγαρο΅

«Ίσως αυτή είναι η τελευταία μου ευκαιρία να σας μιλήσω.

Η Αεροπορία βομβάρδισε τους πύργους αναμετάδοσης του Ράδιο Πορτάλες και του Ράδιο Κορπορασιόν. Τα λόγια μου δεν εκφράζουν πίκρα αλλά απογοήτευση. Ας αποτελέσουν την ηθική καταδίκη για αυτούς που καταπάτησαν τον όρκο τους. Είναι στρατιώτες της Χιλής. Ηγήτορες. Ο Ναύαρχος Μερίνο, αυτοδιορισμένος Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων και ο κύριος Μεντόζα,αυτοδιορισμένος Γενικός Διευθυντής της Αστυνομίας, ένας κόλακας ο οποίος μέχρι χθες υποκρινόταν πίστη και αφοσίωση στην κυβέρνηση.

Αντιμετωπίζοντας αυτά τα γεγονότα, δηλώνω στους εργάτες. Δεν θα παραιτηθώ!

Είναι μια ιστορική στιγμή και θα πληρώσω με τη ζωή μου για την αφοσίωση του λαού μου. Είμαι βέβαιος πως οι σπόροι που φυτεύθηκαν στις αξίες συνείδησης εκατομμυρίων Χιλιανών, θα καρπίσουν. Αυτοί έχουν την εξουσία, αυτοί είναι οι κατακτητές.

Όμως ούτε το έγκλημα, ούτε η βία μπορούν να διακόψουν την κοινωνική εξέλιξη. Η ιστορία είναι δική μας, η ιστορία γράφεται από τους λαούς. Εργάτες της πατρίδας μου, επιθυμώ να σας ευχαριστήσω για την διαρκή σας αφοσίωση για την εμπιστοσύνη σας σε έναν άνθρωπο που απλώς εξέφρασε τη μακρόχρονη αναμονή σας για δικαιοσύνη.

Αυτην την καθοριστική στιγμή, με αυτά τα τελευταία μου λόγια, σας καλώ να διδαχθείτε από αυτό το μάθημα. Το ξένο κεφάλαιο, η ιμπεριαλιστική εξουσία, μαζί με τη ντόπια αντίδραση, καλλιέργησαν το κατάλληλο κλίμα που επέτρεψε στις Ένοπλες Δυνάμεις να διαρρήξουν την παράδοση που δίδαξε ο Στρατηγός Σνάιτερ και συνέχισε ο διοικητής Αράγια, θύματα και οι δύο του ίδιου τμήματος της κοινωνίας που σήμερα περιμένει την ξένη χείρα βοηθείας να το οδηγήσει στην εξουσία και στην υπεράσπιση του πλούτου και των προνομίων του.

Απευθύνομαι ξεχωριστά στις ταπεινές γυναίκες της πατρίδας μας, στους αγρότες που μας πίστεψαν. Στους εργάτες που δούλεψαν παραπάνω, στις μητέρες που αισθάνθηκαν το ενδιαφέρον μας για τα παιδιά τους.

Στους επαγγελματίες πατριώτες, αυτούς που παρανομούσαν με την υποστήριξη των επαγγελματικών ενώσεων, των ταξικών ενώσεων, για να επωφεληθούν από τα προνόμια που παρέχει η καπιταλιστική κοινωνία.

Απευθύνομαι στους νέους της Χιλής, σε αυτούς που τραγουδούσαν, που μετέφεραν την χαρά τους και το αγωνιστικό πνεύμα. Μιλάω στους ανθρώπους, στους εργάτες, στους αγρότες, στους διανοούμενους.

Σε αυτούς που πρόκειται να διωχθούν, γιατί ο φασισμός εδώ και λίγες ώρες είναι παρών με τρομοκρατικές επιθέσεις, ανατινάζοντας γέφυρες, κόβοντας τις σιδηροδρομικές γραμμές, καταστρέφοντας αγωγούς πετρελαίου και αερίου, μπροστά στα μάτια αυτών που είχαν το καθήκον να επέμβουν, αλλά αποδείχθηκαν συνεργοί σιωπώντας.

Η ιστορία θα τους κρίνει. Ο Ραδιοσταθμός του Ράδιο Μαγκαλιάες θα σιγήσει, η ήρεμη φωνή μου δεν θα φτάνει στα αυτιά σας.

Δεν πειράζει, θα εξακολουθείτε να με ακούτε. Θα εξακολουθώ να βρίσκομαι κοντά σας, τουλάχιστον η ανάμνηση μου. Θα με θυμάστε ως έναν άξιο άνδρα, αφοσιωμένο στο έθνος του. Ο λαός πρέπει να αμυνθεί όχι να θυσιαστεί. Να αρνηθεί την υποταγή, την ταπείνωση, την απώλεια των ηθικών αξιών.

Εργάτες της πατρίδας μου. Πιστεύω στην Χιλή και το πεπρωμένο της. Ότι θα ξεπεράσουμε αυτές τις πικρές, γκρίζες ώρες της προδοσίας. Ότι όπως γνωρίζετε, αργά η γρήγορα οι μεγάλες λεωφόροι θα ξανανοίξουν και ο ελεύθερος άνθρωπος θα τις διαβεί για να χτίσει μια καλύτερη κοινωνία.

Ζήτω η Χιλή! Ζήτω ο Λαός! Ζήτω οι εργάτες!

Αυτά είναι τα τελευταία μου λόγια. Είμαι σίγουρος πως η θυσία μου δεν είναι μάταια. Έχω την βεβαιότητα πως θα αποτελέσει τουλάχιστον ένα ηθικό μάθημα για την καταδίκη των κακούργων, των προδοτών, των επιόρκων.»

Κλείνω την αναφορά μου στο μεγάλο αυτό οραματιστή της Αριστεράς με τον ύμνο της ΛΑΪΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ τραγουδισμένο από τους Inti-Ilimani VENCEREMOS

Γιάννης Χρυσοβέργης

ΠΕΡΙ «ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ» ΛΟΓΟΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ

Όλες και όλοι μεγαλώσαμε διαβάζοντας στα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας για το κρυφό σχολειό, την κήρυξη της επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στις 25 Μαρτίου 1821, τα παιδομαζώματα, τους βίαιους εξισλαμισμούς, τα 400 χρόνια τουρκικής σκλαβιάς κι ένα σωρό παρεμφερή παραμύθια, όπως έχει αποδείξει η ιστορική έρευνα των τελευταίων 50 χρόνων.

Εντούτοις τα παραμύθια αυτά παραμένουν αμετακίνητα από τα σχολικά εγχειρίδια κι όποιος τολμήσει να τα αμφισβητήσει δημόσια βρίσκεται αντιμέτωπος με την κατηγορία της «εθνικής προδοσίας».

ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΗΡΥΞΕ ΣΤΙΣ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΛΑΥΡΑΣ Ο ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ.

Πρόκειται για το πιο ακραίο ψεύδος σχετικά με την επανάσταση του 1821. Η εξέγερση είχε ξεσπάσει μέρες πριν, η Καλαμάτα ήταν ήδη τρεις μέρες νωρίτερα στα χέρια των εξεγερμένων, στις 25 Μαρτίου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός βρίσκονταν στο Αίγιο κι όχι στην Αγία Λαύρα κι ακόμα είναι αμφίβολο -δεν τεκμαίρεται από καμία ιστορική πηγή της εποχής- το αν έστω έγινε εκείνη την ημέρα κάποια μάζωξη προκρίτων και οπλαρχηγών στο εν λόγω μοναστήρι. 

Η 25η Μαρτίου κηρύχθηκε ως ημέρα έναρξης της επανάστασης με βασιλικό διάταγμα του 1838, με δηλωμένο σκοπό να συμπέσει με τη θρησκευτική γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. 

Με το διάταγμα αυτό και την προσθήκη ενός μύθου που έδινε πρωταγωνιστικό ρόλο σ' έναν ανώτερο κληρικό με μικρή, αν όχι μηδενική, συμμετοχή στην επανάσταση το νεοσύστατο ελληνικό Κράτος επιδίωξε να προσδώσει αίγλη στην Ορθόδοξη Εκκλησία που με διάταγμα της Αντιβασιλείας είχε αποσχισθεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο πέντε χρόνια νωρίτερα.

Επίσης, ο μύθος αυτός έρχονταν να καλύψει την απουσία κάποιου πραγματικού γεγονότος -μια διακήρυξη ανεξαρτησίας εν προκειμένω- με ισχυρό συμβολισμό. Ένα τέτοιο πραγματικό γεγονός συνέβη εννέα ολόκληρους μήνες μετά κι ενώ η εξέγερση των Χριστιανών είχε εξαπλωθεί στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα, με τη διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου.

ΤΑ 400 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ

Όσο βέβαιο είναι πως από τις αρχές του 18ου αιώνα και μετά η οθωμανική κυριαρχία είχε γίνει αφόρητη για τους χριστιανικούς πληθυσμούς των Βαλκανίων, άλλο τόσο βέβαιο είναι ότι στην αρχή τα πράγματα δεν ήταν έτσι.

Όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν με συνοπτικές διαδικασίες τη Βαλκανική χερσόνησο στο τελευταίο τέταρτο του 14ου και στο πρώτο μισό του 15ου αιώνα, οι χωρικοί ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται στα κτήματα του χριστιανού πρίγκηπα αμισθί δυο ημέρες την εβδομάδα. Ο Οθωμανός σπαχής που τον αντικατέστησε απαιτούσε αντίστοιχη εργασία μόνο τέσσερις ημέρες το χρόνο. Το γεγονός αυτό καθιστούσε ακόμα και την κατά 30% αυξημένη φορολογία των Χριστιανών και των Εβραίων έναντι αυτής των Μουσουλμάνων πολύ λιγότερο επαχθή από την πρότερη κατάσταση. 

Κι αυτό συνεχίστηκε μέχρι τα μισά του 17ου αιώνα. Από το σημείο εκείνο και μετά αρχίζει μια διαδικασία ολοένα δυσμενέστερης φορολογικής μεταχείρισης των Χριστιανών έναντι των Μουσουλμάνων που στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα έχει γίνει αφόρητη.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το ότι οι πρώτες εξεγέρσεις κατά της οθωμανικής εξουσίας, στα τέλη του 16ου αιώνα γίνονται από Μουσουλμάνους της Μικράς Ασίας, ενώ η πρώτη εξέγερση Χριστιανών, αυτή του Διονυσίου του Σκυλόσοφου 1608-1612 στην Ήπειρο και Θεσσαλία που χρηματοδοτήθηκε από τους Ενετούς, βρήκε ελάχιστη απήχηση στον τοπικό χριστιανικό πληθυσμό.

Ούτε και είναι τυχαίο το ότι οι χριστιανοί της Πελοποννήσου το 1715, μετά από 30 χρόνια Ενετοκρατίας υποδέχθηκαν ως ελευθερωτή τον οθωμανικό στρατό (ενδεικτικό της απελπισίας στην οποία είχε ωθήσει τον τοπικό πληθυσμό η ενετική διακυβέρνηση).

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Τον μύθο αυτό έχει καταρρίψει με εμπεριστατωμένες δημοσιεύσεις η κορυφαία Τουρκολόγος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Ελισάβετ Ζαχαριάδου (1931-2018). Τόσο στην Οθωμανική αυτοκρατορία, όσο και στη Δύση μέχρι το 19ο αιώνα, η εκπαίδευση των νέων ήταν αυστηρά ιδιωτική υπόθεση και προνόμιο των πολύ πλούσιων.

Αυτό που διαφοροποιεί τη Δύση από την Οθωμανική αυτοκρατορία είναι ότι ενώ στη Δύση τα καθολικά πανεπιστήμια δίδασκαν όλες τις επιστήμες της εποχής, η Μεγάλη του Γένους Σχολή παρέμεινε περιορισμένη στην εκπαίδευση υψηλόβαθμων ορθόδοξων κληρικών ως αποτέλεσμα της στενομυαλιάς του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ανάλογου θρησκευτικού περιεχομένου ήταν και οι μουσουλμανικοί μεντρεσέδες.

Όταν δε στο 19ο αιώνα, ακολουθώντας το αντίστοιχο ρεύμα στη Δύση, αρχίζουν να ιδρύονται χριστιανικά σχολεία στην οθωμανική επικράτεια, από πουθενά δεν προκύπτει ενεργός αντίδραση στην ίδρυσή τους των οθωμανικών αρχών.

ΤΟ ΠΑΙΔΟΜΑΖΩΜΑ

Το επίλεκτο στρατιωτικό σώμα των γενιτσάρων συγκροτούνταν από αιχμαλώτους που είχαν αλλαξοπιστήσει και, στον 15ο και 16ο αιώνα, από νεαρά αγόρια 5-8 ετών χριστιανικών οικογενειών. Από το 17ο αιώνα και μέχρι τη διάλυση του σώματος από το σουλτάνο Μαχμούτ Β' το 1826 εισέρχονταν στο σώμα και μουσουλμάνοι, στην αρχή με δωροδοκίες, και από κάποια στιγμή και μετά η εισδοχή  σε αυτό έγινε κληρονομικό δικαίωμα, πράγμα που οδήγησε στην παύση της στρατολόγησης αγοριών χριστιανικών οικογενειών (πλην περιπτώσεων αιχμαλώτων που είχαν αλλαξοπιστήσει). 

Ο λόγος ήταν ότι τα μέλη του σώματος των γενιτσάρων είχαν το προνόμιο της αποκλειστικής άσκησης σειράς επικερδών επαγγελμάτων τεχνιτών στην Κωνσταντινούπολη και προνομιακή, σε σχέση με τους άλλους τεχνίτες, φορολογική μεταχείριση.

Στη διάρκεια των δυο αυτών αιώνων η επιλογή των αγοριών που θα στρατολογούνταν, κάθε πέντε χρόνια στο σώμα των γενιτσάρων γίνονταν με ευθύνη των χριστιανών προκρίτων, οι οποίοι επέλεγαν κυρίως παιδιά φτωχών οικογενειών. 

Ήταν λοιπόν συχνές οι περιπτώσεις που η προσφορά ήταν μεγαλύτερη από τη ζήτηση -η οικογένεια γλύτωνε ένα μερίδιο κεφαλικού φόρου και το παιδί είχε ένα εξασφαλισμένο επαγγελματικό μέλλον- σαφώς όμως είχαν υπάρξει και περιπτώσεις βίαιης απόσπασης παιδιών από τις οικογένειές τους όταν η εθελούσια προσφορά δεν κάλυπτε τη ζήτηση της υψηλής Πύλης.

ΟΙ ΒΙΑΙΟΙ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΙ

Πρόκειται για έναν ακόμα ανυπόστατο μύθο. Εξισλαμισμοί χριστιανών υπήρξαν σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και σε αρκετές περιπτώσεις -Κρήτη και Κύπρος μετά την κατάληψή τους από τους Οθωμανούς- πήραν μαζικό χαρακτήρα.

Σε όλες όμως τις περιπτώσεις επρόκειτο για ενέργειες με κίνητρο την ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση που επιφύλασσε η αυτοκρατορία στους Μουσουλμάνους έναντι των Χριστιανών και γίνονταν μαζικότερες όσο, από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα και μετά, γίνονταν δυσμενέστερη η φορολογική μεταχείριση των Χριστιανών.

Η μόνη εποχή κατά την οποία υπήρξαν όντως, περιορισμένοι αριθμητικά και τοπικά, βίαιοι εξισλαμισμοί, ήταν στη διάρκεια της βασιλείας του Αμπντουλχαμίντ του 2ου, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ «ΒΑΡΒΑΡΟΥ» ΤΟΥΡΚΟΥ

Το ότι τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας έχουν τόση σχέση με την ιστορική επιστήμη όση κι η Κοζάνη με τη Λωζάνη δεν είναι δυστυχώς ελληνική πρωτοτυπία. Σε όλες τις χώρες του κόσμου ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων της Ιστορίας είναι να εμπεδώσουν οι μαθητές την εθνική μυθολογία του «προαιώνιου» έθνους και του «μοναδικού» πολιτισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι απολύτως κατανοητή η ύπαρξη των παραπάνω μύθων -και όχι μόνο- στα σχολικά εγχειρίδια του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, καθώς ήταν απαραίτητο αφ' ενός να αιτιολογηθεί η απόσχιση των Χριστιανών του ελλαδικού χώρου από την Οθωμανική αυτοκρατορία, εφ' ετέρου να ενισχυθούν ιδεολογικά οι επεκτατικές βλέψεις του νεοσύστατου Κράτους κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (Μεγάλη Ιδέα).

Η συντήρηση των μύθων αυτών στα σχολικά εγχειρίδια από το 1930 και μετά, οπότε και ενταφιάστηκε επίσημα η Μεγάλη Ιδέα με το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, θα ήταν εντελώς ακατανόητη αν δεν εντάσσονταν στην αναγκαιότητα της ελληνικής άρχουσας τάξης να δημιουργήσει κοινωνική συναίνεση για το παρανοϊκό -διότι δεν βασίζεται σε κάποιο ευνοϊκό γι' αυτήν συσχετισμό δυνάμεων- της εγχείρημα για αποκλεισμό της Τουρκίας από τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου. Αλλά για το θέμα αυτό έχουμε μιλήσει σε προηγούμενα σημειώματα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Γιάννης Χρυσοβέργης

 

-«ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΩΡΑ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟ»
-«ΚΙ ΑΝ ΕΡΘΟΥΝ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ;» 

Το παραπάνω ερώτημα διατυπώνεται συχνά από καλόπιστους -πολύ περισσότερο δε από την πληθώρα των κακόπιστων- συνομιλητές των αντιρρησιών συνείδησης και πηγάζει από τη φυσική ανάγκη των ανθρώπων να ζουν με ένα αίσθημα ασφάλειας.

Όμως η αναζήτηση της ασφάλειας στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς είναι κάτι σαν τις χημειοθεραπείες στον καρκίνο: όπως οι παρενέργειες των χημειοθεραπειών σκοτώνουν τους ασθενείς  πριν προλάβει να το κάνει ο καρκίνος, έτσι κι οι εξοπλισμοί φέρνουν το αντίθετο από το επιζητούμενο αποτέλεσμα: βυθίζουν την κοινωνία σε έναν εφιάλτη ανασφάλειας. 

Κι αυτό που προκύπτει είναι εξ ίσου εφιαλτικό με τις συνέπειες μιας ξένης στρατιωτικής κατοχής.

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΣΦΑΛΕΙΣ»; 

Η πρώτη απάντηση που θα δώσει ένας συμπολίτης μας στο ερώτημα αυτό είναι: «Να είναι ασφαλή τα σύνορα της χώρας». Και είναι εύλογη. Είναι επίσης γεγονός πως η συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών μας εγκολπώνεται επί του θέματος αυτού το αξίωμα των ειδικών -εντός κι εκτός εισαγωγικών- σε θέματα γεωπολιτικής που συνοψίζεται στη φράση: «Αν θες ειρήνη, ετοίμαζε τον πόλεμο».

Θα μας απαντήσει επίσης ότι θέλει η χώρα να είναι κυρίαρχη και να μην υπαγορεύουν τις αποφάσεις των κυβερνήσεών της τρίτες χώρες.

Αν επιμείνουμε ρωτώντας τι άλλο σημαίνει «να είμαστε ασφαλείς», είναι βέβαιο πως η συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών μας θα μας απαντήσουν «να μη φοβάμαι όταν κυκλοφορώ στο δρόμο μήπως δεχτώ επίθεση». Είναι κι αυτή μια εύλογη απάντηση.

Αν συνεχίσουμε να επιμένουμε στο ερώτημά μας η συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών μας θα μας απαντήσουν ότι ασφάλεια είναι να έχουν μια αξιοπρεπή εργασία με ένα μισθό που θα τους επιτρέπει να καλύψουν τις ανάγκες του μήνα, να προσβλέπουν σε μια αξιοπρεπή σύνταξη, να υπάρχει ένα άξιο εμπιστοσύνης δημόσιο σύστημα υγείας και να υπάρχουν επίσης άξια εμπιστοσύνης σχολεία για τα παιδιά τους.

Η ΚΟΥΡΣΑ ΤΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΩΝ ΚΑΙ Η ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 

Αν πιστέψουμε την κυβέρνηση της χώρας σίγουρα ζούμε υπό την απειλή μιας τουρκικής εισβολής. Γεγονός που, κατά την άποψή της, επιτάσσει την  άμεση προμήθεια νέων οπλικών συστημάτων το συνολικό κόστος των οποίων θα ανέλθει σε 70 με 80 δισεκατομμύρια ευρώ. Χρήματα που για να βρεθούν η χώρα θα προσφύγει σε διεθνή δανεισμό, συνήθως δεκαετής με μέσο ετήσιο επιτόκιο γύρω στο 5%, πράγμα που σημαίνει ότι το πραγματικό τελικό κόστος θα κυμανθεί μεταξύ 110 και 120 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Το 2009, στα τέλη του οποίου το ελληνικό Κράτος χρεοκόπησε, ο προϋπολογισμός που είχε ψηφιστεί από τη Βουλή προέβλεπε αμυντικές δαπάνες 9 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό ίσο με τα χρήματα που δαπανήθηκαν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 σε έξι ολόκληρα χρόνια (Οι εκτιμήσεις που ανεβάζουν το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων πάνω από αυτό το ποσό περιλαμβάνουν τις δαπάνες κατασκευής υποδομών που είχαν αποφασιστεί πολύ πριν τη διεκδίκηση των Αγώνων, όπως η Αττική Οδός, το μετρό της Αθήνας και το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, καθώς και τα ποσά που δαπανήθηκαν για την αναβάθμιση και συντήρηση υπαρχουσών υποδομών, οι οποίες θα έπρεπε να είχαν δρομολογηθεί χρόνια πριν).

Επίσης, το 2009 το δημόσιο χρέος ανέρχονταν σε 240 δισεκατομμύρια ευρώ. Όμως στις «αγορές του αιώνα», όπως ονομάστηκαν οι μαζικές προμήθειες οπλικών συστημάτων στις δεκαετίες του '80 και του '90 δαπανήθηκαν, με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις, 100 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που καλύφθηκε από εξωτερικό δανεισμό -δεκαετής κι αυτός και με επιτόκια που υπερέβαιναν το 5%- πράγμα που ανεβάζει το πραγματικό κόστος των οπλικών αυτών συστημάτων σε περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή τα 2/3 του δημοσίου χρέους τη στιγμή της χρεοκοπίας.

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Στη δεκαπενταετία που πέρασε από τη χρεοκοπία της χώρας στα τέλη του 2009 μέχρι σήμερα γίναμε μάρτυρες:

1. Μιας Βουλής που, στην τετραετία 2011-2014 ψήφιζε νόμους τους οποίους δεν είχαν καν συντάξει οι υπουργοί που τους υπέγραφαν. Οι υπηρεσίες των υπουργείων απλώς μετέφραζαν κείμενα που έστελναν οι διεθνείς τοκογλύφοι και τα προωθούσαν στη Βουλή. Είναι αυτό εθνική κυριαρχία; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ.
2. Μιας κυβέρνησης, στην τετραετία 2015-2019, που υποχρεώθηκε από τους διεθνείς τοκογλύφους να εφαρμόσει μια διακυβέρνηση στους αντίποδες του εκλογικού της προγράμματος. Είναι αυτό εθνική κυριαρχία; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ.
3. Είδαμε την ανεργία να εκτοξεύεται σε τρία χρόνια από το 8% στο 28%, το μέσο μισθό να βουλιάζει περίπου 50%, τις συντάξεις να μειώνονται κατά 20%-40%, εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων που δεν είναι άνεργοι να αμείβονται με λιγότερα από 400 ευρώ το μήνα. Αισθάνεται υπό αυτές τις συνθήκες κανείς ασφάλεια; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ.
4. Είδαμε ανθρώπους να χάνουν τα σπίτια τους, παιδιά σε σχολεία να λιποθυμούν από την πείνα, την Αθήνα να γεμίζει άστεγους. Αισθάνεται υπό αυτές τις συνθήκες κανείς ασφάλεια; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ.
   
5. Είδαμε στα σχολεία να αυξάνεται ο αριθμός των μαθητών ανά αίθουσα κατά 50%, λόγω μη αντικατάστασης των εκπαιδευτικών που συνταξιοδοτούνται, βλέπουμε τα νοσοκομεία να καταρρέουν εξ αιτίας των δεκάδων χιλιάδων κενών θέσεων γιατρών και νοσηλευτών. Αισθάνεται υπό αυτές τις συνθήκες κανείς ασφάλεια; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ.
6. Επιπλέον, βλέπουμε καθημερινά να εκτοξεύονται τα περιστατικά έμφυλης κι ενδοοικογενειακής βίας. Κάθε χρόνο πάνω από 4.000 γυναίκες καταγγέλλουν ότι έπεσαν θύματα κακοποίησης ή βιασμού από συζύγους, συντρόφους ή και αγνώστους -μικρό μόνο κλάσμα του πραγματικού αριθμού των περιστατικών- κι υπάρχουν μονάχα 55 ξενώνες, κι αυτοί υποστελεχωμένοι, για να τους παράσχουν την όποια βοήθεια. Ταυτόχρονα εκτοξεύονται τα κακοποίησης παιδιών, ακόμα και βιασμών, από άτομα του συγγενικού περιβάλλοντος -πάλι μικρό μόνο κλάσμα των πραγματικών κρουσμάτων-. Αισθάνεται υπό αυτές τις συνθήκες κανείς ασφάλεια; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ.
7. Κι ακόμα, τα δελτία ειδήσεων κατακλύζονται  καθημερινά από ειδήσεις ξεκαθαρίσματος λογαριασμών μεταξύ μαφιόζικων συμμοριών, ενώ η βία στα σχολεία -μεταξύ μαθητών, προπηλακισμοί δασκάλων από μαθητές αλλά κι από γονείς- αυξάνεται εκθετικά. Αισθάνεται υπό αυτές τις συνθήκες κανείς ασφάλεια; ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ.

Η χώρα χρεοκόπησε εξ αιτίας των θηριωδών εξοπλιστικών δαπανών, απώλεσε την κυριαρχία της, η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας φτώχυνε, χιλιάδες ανθρώπων πείνασαν, η δημόσια εκπαίδευση και η δημόσια υγεία καταρρέουν, οι δρόμοι είναι πολύ λιγότερο ασφαλείς για τους πολίτες τη νύχτα, ιδίως για τις γυναίκες, ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες πληρώνουν νταβατιλίκι στις μαφιόζικες συμμορίες και το ερώτημα πια είναι: Τι διάολο θα ήτανε χειρότερο αν είχαν έρθει οι Τούρκοι;

ΑΣ ΤΟ ΠΑΡΟΥΜΕ ΑΛΛΙΩΣ

Τι σημαίνουν για την κοινωνία τα 110-120 δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία πρόκειται να δαπανηθούν για τα «οπλικά συστήματα νέας γενιάς, που θα μας θωρακίσουν έναντι της Τουρκίας»; Αν λάβουμε υπ' όψιν ότι το ετήσιο μισθολογικό κόστος ενός πρωτοδιόριστου εκπαιδευτικού ή νοσηλευτή είναι για το Κράτος 17.000 ευρώ, το ποσό αυτό επαρκεί για να καλύψει το μισθολογικό κόστος της κάλυψης των κενών σε υγεία και παιδεία για 30 ολόκληρα χρόνια.

Επίσης επιτρέπει να κλείσουν οι τρύπες στη χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης για άλλα τόσα χρόνια, να γίνουν όλες οι απαραίτητες επενδύσεις για την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την πράσινη μετάβαση της οικονομίας.

Και βέβαια,  η δραστική περικοπή των εξοπλιστικών προγραμμάτων δεν αρκεί για να ομαλοποιηθούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Θα είναι όμως μια καλή αρχή για τη δημιουργία μιας ελάχιστης εμπιστοσύνης, που θα μπορέσει, υπό προϋποθέσεις, να οδηγήσει σε μια μακράς πνοής βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Γιάννης Χρυσοβέργης

 ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΙΚΟ ΖΟΥΝΗ: ΕΝΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟ, ΕΝΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟ

Έφυγε στις 16 του Γενάρη, πλήρης ημερών, ο φιλόλογος Νίκος Ζούνης, ένας εξαίρετος άνθρωπος και δάσκαλος, που επηρέασε θετικά όλους όσοι είχαμε την τύχη να τον έχουμε καθηγητή στο 10ο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών, στη δεκαετία του 1970.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια «πειραγμένη» εκδοχή της ανάρτησης που έκανα στο Facebook αμέσως μόλις έμαθα το θάνατό του.

Ήτανε 1η Οκτωβρίου 1971, και κάτι δεκάδες 12χρονοι πιτσιρήδες είχαμε διαβεί, περιδεείς, για πρώτη φορά την πύλη του 10ου Γυμνάσιου Αρρένων Αθηνών. Όλα μας προκαλούσαν δέος: το νέο κεφάλαιο στη ζωή μας που μόλις άνοιγε, τα αυστηρά πρόσωπα των καθηγητών και των καθηγητριών με τα γκρίζα μαλλιά και το επιβαλλόμενο συντηρητικό ντύσιμο, οι αφηγήσεις των μεγαλύτερων από εμάς σε ηλικία φίλων μας για το πόσο εύκολα μένεις στην ίδια τάξη και πόσο εύκολα έτρωγες αποβολή...

Κι ανάμεσά τους ήσουν εσύ ΝΙΚΟ ΖΟΥΝΗ, με το γκρίζο κοστούμι όπως όλοι οι άλλοι, με τη διαφορά ότι το παντελόνι ήταν καμπάνα, τα κατάμαυρα μαλλιά και το μάγκικο μουστάκι, το τσιγάρο μόνιμα στο στόμα.

Κι όταν την άλλη μέρα ήσουν ο πρώτος καθηγητής που μπήκες στην τάξη μας, εκείνη την τάξη που πενήντα και βάλε αγόρια καθόμασταν τρία-τρία στα θρανία, και μας ανακοίνωσες πως θα είσαι ο φιλόλογος του τμήματός μας νιώσαμε τυχεροί, χωρίς να ξέρουμε ακριβώς για ποιο λόγο.

ΚΑΙ ΗΜΑΣΤΑΝ ΤΥΧΕΡΟΙ που σε είχαμε φιλόλογο στις τρεις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. 

Όχι μονάχα γιατί μας δίδαξες την αρχαία και τη νέα ελληνική γλώσσα με τρόπο που, δυστυχώς, λίγα παιδιά είχαν την τύχη να διδαχτούν στο σχολείο, με αποτέλεσμα, ακόμα και όσοι από εμάς δεν έκαναν πανεπιστημιακές σπουδές να χειρίζονται τη γλώσσα με μια σπάνια ορθότητα στην έκφραση.

Όχι μονάχα γιατί, στο πλαίσιο του μαθήματος των Νέων ελληνικών, μας έφερες σε επαφή με σύγχρονη ελληνική ποίηση και, κυρίως, με τον Καβάφη.

Αλλά, πρωτίστως, γιατί κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή μας δίδασκες ακεραιότητα χαρακτήρα. Γιατί ακόμα και σε εκείνα τα χρόνια που τα 'σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά της Χούντας εσύ έβρισκες τρόπο να διδάξεις ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Γιατί κι όταν πια δε σε είχαμε καθηγητή οι συζητήσεις μαζί σου στα διαλείμματα ήταν απόλαυση.

Σε είχαμε και πάλι καθηγητή, στην Ε' γυμνασίου, στο μάθημα της Ψυχολογίας. Και κατάφερες να κεντρίσεις το ενδιαφέρον για το μάθημα ενός τμήματος, όλοι οι μαθητές του οποίου προορίζαμε τους εαυτούς μας για το Πολυτεχνείο, τη Φυσικομαθηματική, την Ιατρική... άντε και τις Οικονομικές επιστήμες, κι ό,τι δεν ήταν στην ύλη των εισαγωγικών εξετάσεων στις παραπάνω σχολές μας άφηνε -κακώς βέβαια, αλλά έτσι έχουν τα πράγματα- παγερά αδιάφορους.

Σε συνάντησα μερικές φορές στις αρχές της δεκαετίας του '90 έξω από το σχολείο μας, όπου πλέον δίδασκες αποκλειστικά Αρχαία Ελληνικά κι είχα την ευκαιρία να απολαύσω κάποιες σύντομες συζητήσεις μαζί σου.

Και το 1997, όταν γιορτάσαμε τα 20 χρόνια από την αποφοίτησή μας, ήσουν ο επίτιμος καλεσμένος.

Κι όταν, το Νοέμβρη του 2018, κάποιοι από τους παλιούς σου μαθητές αξιωθήκαμε να σε επισκεφθούμε στη Μεσσηνία, όπου είχες αποσυρθεί μετά τη συνταξιοδότησή σου, και σου προσφέραμε ένα ταπεινό αναμνηστικό δώρο, ακόμα θυμάμαι την περιπαιχτική σου απάντηση: «αισθάνομαι αποτυχημένος, διότι δεν μπόρεσα να σας ξεριζώσω αυτή τη μικροαστική συνήθεια», μας είπες γελώντας πονηρά.

Έφυγες το μεσημέρι της 16ης του Γενάρη, ήσυχα στο σπίτι σου, όπως αξίζει σε κάθε άνθρωπο που έζησε τη ζωή του με αξιοπρέπεια και δίδαξε αξιοπρέπεια.

ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΟΛΑ ΔΑΣΚΑΛΕ.

ΑΝΤΙΟ ΝΙΚΟ ΖΟΥΝΗ

Γιάννης Χρυσοβεργης

Υ.Γ. 1. Αποφάσισα να περάσω στον ΑΤΑΚΤΟ ΛΟΓΟ αυτό το κείμενο, διότι ναι μεν scripta manent, όμως οι αναρτήσεις στο Facebook έχουν συχνά την τύχη των επέων πτεροέντων. Και δεν ήθελα ο αποχαιρετισμός μου στο δάσκαλό μας να έχει αυτή την τύχη.

Υ.Γ. 2. Θα ήθελα πολύ αυτό τον αποχαιρετισμό να τον είχα συνοδεύσει με μια πρόσφατη φωτογραφία του δασκάλου μας. Δυστυχώς, οι φωτογραφίες που τράβηξα κατά την ύστατη συνάντησή μας, λόγω μη εξηγήσιμου λάθους, κατά τη μεταφορά τους από τη φωτογραφική μηχανή στο σκληρό δίσκο όπου αποθηκεύω φωτογραφίες, χάθηκαν δια πάντός.