ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟ

Διάβασα σήμερα πολλά αποχαιρετιστήρια κείμενα για το Μανώλη Γλέζο, σχεδόν όλα τους συγκινητικά, πολλά από αυτά θα μπορούσα να τα έχω προσυπογράψει.

Ένας ακόμα αποχαιρετισμός λοιπόν; Τι έχει να μας πει παραπάνω;

Είναι όμως που ο Μανώλης Γλέζος για τον καθένα μας, είτε είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε προσωπικά είτε όχι, ήταν μ' έναν ξεχωριστό τρόπο «δικός μας άνθρωπος».

Γι' αυτό και κανένας αποχαιρετισμός του δεν είναι «ένας ακόμα αποχαιρετισμός».

Ήμουν παιδί, μαθητής του δημοτικού, όταν άκουσα από τη γιαγιά μου να μιλάει για το Μανώλη Γλέζο. Κάπου σε κάποιο περιοδικό -μάλλον στο ΡΟΜΑΝΤΣΟ πρέπει να ήταν- είχα διαβάσει ένα κείμενο για το κατέβασμα της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη, χωρίς αναφορά φυσικά σε αυτόν ή στο Λάκη Σάντα, δικτατορία γαρ. «Ο Γλέζος το έκανε. Ένας αριστερός», μου είπε μέσα από τα δόντια της η γιαγιά.

Ύστερα ήρθε η Μεταπολίτευση, η πολιτικοποίηση, η εικόνα του Μανώλη Γλέζου μου έγινε οικεία, συνήθισα να τον βλέπω, δίπλα στον Ηλία Ηλιού και στον Ανδρέα Λεντάκη, να προσπαθούν να ανασυγκροτήσουν την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ), μια ΕΔΑ, που όμως είχε χάσει το λόγο ύπαρξής της από τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ -και του ΚΚΕ εσωτερικού- αφ' ενός, και τη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ αφ' ετέρου.

Ο Μανώλης Γλέζος άρχισε να τραβάει την προσοχή μου στα τέλη της δεκαετίας του '70, όταν μια σειρά από «καινά δαιμόνια» είχαν αρχίσει να παρεισφρέουν στην ελληνική Αριστερά -φεμινισμός, οικολογία, αντιμιλιταρισμός, αυτονομία, άμεση δημοκρατία κ.λ.π.- και στα οποία οι πολιτικοί, τόσο των παραδοσιακών κομμάτων της Αριστεράς όσο και του ΠΑΣΟΚ, επιδείκνυαν μια εκπληκτική δυσανεξία. 

Όλοι εκτός από το Μανώλη Γλέζο, ο οποίος, από τις στήλες μιας βραχύβιας εφημερίδας -νομίζω ότι ήταν των αδελφών Κουρή, αλλά δεν είμαι σίγουρος, δε θυμάμαι καν το όνομά της- της οποίας είχε αναλάβει τη διεύθυνση υπερασπίζονταν με θέρμη αυτά τα καινά δαιμόνια», στα οποία έβλεπε το μέλλον της Αριστεράς.

Λίγο μετά, το 1980, έπεισε τους συνομηλίκους συντρόφους του στην ΕΔΑ να διατηρήσουν με το αρκτικόλεξο του κόμματος μεν, όμως το όνομα του κόμματος ν' αλλάξει και να γίνει ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, με τη φιλοδοξία, που δεν ευοδώθηκε, να γίνει το κόμμα η πολιτική ομπρέλα των νέων αυτών ιδεών.

Πολύ σύντομα κατάλαβα ότι τα καινά αυτά δαιμόνια ο Μανώλης Γλέζος τα αντιλαμβάνονταν με έναν πολύ προσωπικό τρόπο, πολύ περισσότερο συναισθηματικό και βιωματικό, παρά πολιτικό.

Για το λόγο αυτό και, την πρώτη φορά που ψήφισα, ήμουν ένας από τους 64.000 ψηφοφόρους που τον ανέδειξαν -προσωπικά τον ψήφισα με μονοσταυρία- πρώτο σε ψήφους βουλευτή στην Α' εκλογική περιφέρεια Αθηνών, όπου ήταν υποψήφιος ως συνεργαζόμενος με το ΠΑΣΟΚ, στις εκλογές του 1981. Ήταν ο τρόπος μου να πω στο ΠΑΣΟΚ ότι  ψηφίζω, αλλά δεν είμαι δεδομένος ψηφοφόρος του (άλλωστε τέσσερα χρόνια νωρίτερα είχα αποχωρήσει από την οργάνωση Νεολαίας του).

Αυτή τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν τα καινά δαιμόνια τον έδειξε όταν εξελέγη, το 1986, Πρόεδρος της Κοινότητας Απειράνθου. Τότε το Κοινοτικό Συμβούλιο απλώς επικύρωνε τις αποφάσεις που λαμβάνονταν από τη γενική συνέλευση των κατοίκων. Τότε προώθησε κι ένα φιλόδοξο κι επιτυχημένο εν πολλοίς πρόγραμμα ανασυγκρότησης της τοπικής αγροτικής οικονομίας.

Όλα τα επόμενα χρόνια ο λόγος του έμελλε να είναι εκτός κανόνων και, συμφωνούσες δε συμφωνούσες, για ένα πράγμα ήσουν πάντα σίγουρος: έλεγε αυτό που πίστευε χωρίς δεύτερες σκέψεις.

Είχα την τύχη να τον γνωρίσω το 2014, όταν μαζί με το συνάδελφο και φίλο Andrés Mourenza πήγαμε στο σπίτι του για μια συνέντευξη για το Ισπανικό Πρακτορείο Ειδήσεων, λίγο μετά την εκλογή του στο Ευρωκοινοβούλιο με 428.000 ψήφους σχεδόν. Μια συνέντευξη ποταμός που κράτησε πάνω από μιάμιση ώρα και μ' έκανε να αισθανθώ σαν να τον γνώριζα από χρόνια πολλά.

«Θα μείνω ένα χρόνο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», μας είπε. «Θέλω να κάνω ευρωπαϊκό θέμα το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων». 

Αργότερα, ενώ πηγαίναμε με το αυτοκίνητό του προς το κέντρο της Αθήνας μου είπε: «Όταν τελειώσω τα βιβλία που δουλεύω θεωρώ ότι μπορώ να πεθάνω». «Πόσα γράφετε;», τον ρώτησα. «18», ήταν η απάντησή του. Τουλάχιστον τέσσερα από αυτά τα βιβλία έχουν ήδη εκδοθεί.

Αν θα 'πρεπε να αποχαιρετήσω το Μανώλη Γλέζο με κάποιους στίχους νομίζω ότι οι παρακάτω στίχοι από τους Γερόντους, του Γιάννη Ρίτσου (μελοποιήθηκε από το Θάνο Μικρούτσικο και το τραγούδησε η Μαρία Δημητριάδη ΚΑΝΤΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟ) τον περιγράφουν τέλεια.

Δίπλα στα μάτια τους έχουν ένα δεντράκι καλοσύνη, 

ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη, 

κι ένα μουλάρι από θυμό μες στην καρδιά τους 

που δε σηκώνει τ’ άδικο.

Καλό ταξίδι Μανώλη

Γιάννης Χρυσοβέργης