Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 2020

ΜΟΙΡΑΙΟΙ ΚΙ ΑΒΟΥΛΟΙ ΑΝΤΑΜΑ... ΠΡΟΣΜΕΝΟΝΤΑΣ ΙΣΩΣ ΚΑΠΟΙΟ ΘΑΜΑ;

Δέσμιες των αμοιβαίων στερεοτύπων, εμπρηστικών δηλώσεων για εσωτερική κατανάλωση αλλά και γεωστρατηγικών σχεδιασμών οι οποίοι υποτιμούν τις δυνατότητες αντίδρασης του αντιπάλου, οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας οδηγούν τις δυο χώρες σε ένα καταστροφικό πόλεμο.

Τα τελευταία τρία χρόνια είμαστε καθημερινά μάρτυρες μιας οξυνόμενης έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις λόγω του ανταγωνισμού των δυο χωρών, με επίδικο τον έλεγχο των ενεργειακών διαύλων που διασχίζουν την Ανατολική Μεσόγειο και των, υποθετικών προς το παρόν, κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε αυτήν.
Αν κάτι διαφοροποιεί την κατάσταση από παλαιότερες περιόδους όχι καλών σχέσεων των δυο χωρών είναι ότι η αντιπαράθεση δεν περιορίζεται σε λεκτικούς διαξιφισμούς πολιτικών αξιωματούχων, αλλά έχει ήδη πάρει τη μορφή επιθετικών ενεργειών ένθεν κακείθεν, οι οποίες κλιμακώνονται και οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια, όχι σε θερμό επεισόδιο, αλλά σε πόλεμο.
Γιατί, αντίθετα από ό,τι συνέβη το 1996, όταν και πάλι οι δυο χώρες έφθασαν στα πρόθυρα του πολέμου για το αν θα είναι ελληνικές ή τουρκικές οι τράτες που θα ψαρεύουν την τσιπούρα γύρω από τα Ίμια, τώρα δεν υπάρχει διεθνής παράγων ο οποίος θα παρέμβει με την αποφασιστικότητα με την οποία παρενέβη ο τότε Αμερικανός Πρόεδρος Κλίντον προκειμένου το θερμό επεισόδιο να μην εξελιχθεί σε πόλεμο.
Εκτός του ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν πλέον το κύρος που διέθεταν το 1996, ο Πρόεδρος Τραμπ δεν είναι σε θέση να  κατανοήσει τη σημασία των επιπτώσεων για τη Δύση ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, ενώ για τη Γερμανία, στην παρούσα φάση προέχει να σταματήσουν να καταφθάνουν πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή στο έδαφός της κι όλα υποτάσσονται σε αυτή την προτεραιότητα.
Δυο συγκρουόμενες  επεκτατικές πολιτικές
Η κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ άλλαξε ριζικά τα δεδομένα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τις οποίες από τα μέσα της δεκαετίας του '50 δηλητηρίαζε το Κυπριακό. Και οι δυο χώρες, επωφελούμενες του κενού εξουσίας που προκάλεσε η κατάρρευση της ΕΣΣΔ είδαν ευκαιρίες επέκτασης επιρροής τους.
Για μεν την Ελλάδα, ως «ζώνη επιρροής» ή «ζωτικού χώρου» -όπως το ονομάζουν οι προπαγανδιστές των εθνικισμών- ορίσθηκαν τα Βαλκάνια, όπου όμως η αλαζονική κι αλλοπρόσαλλη πολιτική της στο Μακεδονικό ως το 2017 δεν της επέτρεψε κάποια σοβαρή επιτυχία. Κι αυτό παρά τη σημαντική διείσδυση Ελλήνων επιχειρηματιών στις βαλκανικές χώρες.
Ένας δεύτερος άξονας του ελληνικού επεκτατισμού, ο οποίος αναδείχθηκε όταν πλέον ήταν προφανής η παταγώδης αποτυχία δημιουργίας ζώνης επιρροής στα Βαλκάνια, ήταν «να καταστεί η χώρα ενεργειακός κόμβος», πράγμα που, εφ' όσον ευοδωθεί, θα της προσδώσει μεγαλύτερο πολιτικό βάρος στα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η πολιτική αυτή, την οποία ασπάζεται το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου -με την εξαίρεση του ΜΕΡΑ25 και εν μέρει και του ΚΚΕ, το οποίο όμως αυτοακυρώνεται με την εμμονή του περί «τουρκικής επιθετικότητας»- είχε κορυφαία στιγμή τη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για τη μελλοντική κατασκευή του East Med -ενός αγωγού υψηλού κόστους κατασκευής, αμφίβολης οικονομικής βιωσιμότητας και υψηλού περιβαλλοντικού κινδύνου, καθώς θα κινείται κατά μήκος της επαφής της αφρικανικής με την ευρωπαϊκή πλάκα, μια ζώνη υψηλής σεισμικότητας-.Η οποία συμφωνία σηματοδότησε την πρόθεση των τριών χωρών, μαζί με την Αίγυπτο, να αποκλείσουν την Τουρκία -αλλά και το Λίβανο και τη Συρία- από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Τουρκία από την πλευρά της, στην ίδια περίοδο έθεσε στρατηγική της προτεραιότητα να καταστεί περιφερειακή δύναμη με βαρύνοντα, αν όχι πρωτεύοντα, λόγο σε όλο το χώρο που έλεγχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία στο απόγειο της δόξας της, στα τέλη του 16ου αιώνα.
Μια πολιτική που την έφερε σε σύγκρουση με τη Σαουδική Αραβία και, δευτερευόντως την Αίγυπτο, για την ηγεσία του σουνιτικού Ισλάμ, αλλά και με το Ισραήλ, καθώς οι τουρκικές πρωτοβουλίες στη Μέση Ανατολή αντετίθεντο στα .ισραηλινά συμφέροντα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο αποκλεισμός της από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, με ελληνική και κυπριακή πρωτοβουλία, συνιστά casus belli.
Ένα επικίνδυνο κρεσέντο
Μπορεί τα γεγονότα που ακολούθησαν την υπογραφή της συμφωνίας για την κατασκευή του East Med να σηματοδότησαν μια πρώτη νίκη της Τουρκίας -αποκλεισμός, κατ' απαίτησή της της Ελλάδας από τη Διαδικασία του Βερολίνου- όμως η νίκη αυτή δεν είναι επαρκής για  να καθίσουν οι δυο χώρες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η τουρκική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να κεφαλαιοποιήσει τη νίκη της προχωρώντας σε γεωτρήσεις σε περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί δική της Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και, στην περίπτωση αυτή, η ελληνική οφείλει να αντιδράσει δυναμικά. Ούτε η μια ούτε η άλλη έχουν διαφορετική επιλογή, δέσμιες και οι δυο της εμπρηστικής ρητορικής που έχουν αναπτύξει.
Τα αμοιβαία στερεότυπα και τα ΜΜΕ
Μπορεί από τη μέρα που γεννήθηκε το ελληνικό Κράτος να επεκτείνονταν επί έναν ολόκληρο αιώνα σε βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το γεγονός όμως ότι αυτό συνέβαινε -με εξαίρεση την περίοδο 1912-1922- με την παρέμβαση ξένων δυνάμεων και μόνο, ο φόβος του Τούρκου «που θα έρθει να μας σφάξει» έχει γίνει για την ελληνική κοινωνία κάτι ανάλογο με το φόβο για τα φίδια.
Κατ' αναλογία, για την τουρκική κοινωνία, ο Έλληνας είναι «πράκτορας των ξένων (δυτικών) που θέλουν να μας αφανίσουν».
Σε αυτό το πλαίσιο, οποιοσδήποτε, ένθεν κακείθεν, αφίσταται της επίσημης κρατικής πολιτικής είναι αυτομάτως «προδότης» 
Τα στερεότυπα αυτά αναπαράγονται και ενισχύονται από τα ΜΜΕ και των δύο χωρών που πρωτοστατούν στο στιγματισμό των «προδοτών».
Δεν πρέπει λοιπόν, υπό αυτές τις συνθήκες να μας ξενίζει το ότι στη μεν Τουρκία, όσοι αμφισβητούν την ολοένα πιο επιθετική εξωτερική της πολιτική βρίσκονται αντιμέτωποι με τις κατηγορίες της «κατασκοπίας» (περίπτωση δημοσιογράφων της Cumhürriyet) ή της «τρομοκρατίας» (αν είναι Κούρδοι).
Ούτε πρέπει να μας ξενίζει το ότι στην Ελλάδα όσοι τολμούν να επισημάνουν πως η εξωτερική πολιτική της χώρας έχει εγκλωβιστεί σε ένα επικίνδυνο αδιέξοδο που οδηγεί σε ελληνοτουρκικό πόλεμο, ανεξαρτήτως του πολιτικού χώρου από τον οποίο προέρχονται -βλ. αντιδράσεις σε πρόσφατη αρθρογραφία των Κώστα Σημίτη και Θάνου Ντόκου- λοιδορούνται ως «ενδοτικοί»στην καλύτερη περίπτωση, ως «προδότες της πατρίδας» το πιο συχνό. 
Αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στις δυο χώρες, αποτέλεσμα ενός συνδυασμού βαθιά ριζωμένων στερεοτύπων στο συλλογικό ασυνείδητο των δυο λαών, ανευθυνότητας πολιτικολογούντων και λαϊκισμού των κυρίαρχων ΜΜΕ, οδηγεί τις πολιτικές ηγεσίες σε ενέργειες που φέρνουν τον πόλεμο πιο κοντά. Το ερώτημα δεν είναι αν θα γίνει ελληνοτουρκικός πόλεμος. Το ερώτημα είναι πότε.

Γιάννης Χρυσοβέργης

Παρασκευή 17 Ιανουαρίου 2020

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΤΑΚΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματα που πριν πέντε περίπου χρόνια με οδήγησαν στην απόφαση να σιωπήσω δεν έχω δώσει.
Νέες απειλές όμως για τη Δημοκρατία, η διολίσθηση της χώρας με σταθερά βήματα προς ένα πόλεμο με την Τουρκία κι η αφασία με την οποία το πολιτικό προσωπικό αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή έχουν γεννήσει νέες αγωνίες, τις οποίες επιθυμώ να μοιραστώ μαζί σας.
Αυτές τις αγωνίες μου θα μοιραστώ μαζί σας, θα τις εκθέσω στην κριτική σας, θα τους δώσω την ευκαιρία να γίνουν εφαλτήριο δικής σας δημιουργικής σκέψης ή και δράσης.


Απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματα που με οδήγησαν στο REQUIEM πριν τεσσεράμισι χρόνια και στη σιωπή μου στο διάστημα που μεσολάβησε δεν έχω δώσει. 
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο αγώνας για Δημοκρατία εμπεριέχει υποχρεωτικά την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση κι εξακολουθώ να μην έχω μια ολοκληρωμένη πρόταση γι' αυτό.
Στο διάστημα που μεσολάβησε οι αναρτήσεις μου στον ΑΤΑΚΤΟ ΛΟΓΟ ήταν ελάχιστες και σχεδόν όλες είχαν ως θέμα την κλιμακούμενη ελληνοτουρκική κρίση, μετά από 17 ολόκληρα χρόνια ήρεμων σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών.
Τον τελευταίο χρόνο η φραστική αντιπαράθεση των δυο πλευρών βαίνει κλιμακούμενη, συνοδευόμενη όμως και από σαφείς επιθετικές ενέργειες ένθεν-κακείθεν.
Η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για τη μελλοντική κατασκευή του East Med -ενός αγωγού υψηλού κόστους κατασκευής, αμφίβολης οικονομικής βιωσιμότητας και υψηλού περιβαλλοντικού κινδύνου, καθώς θα κινείται κατά μήκος της επαφής της αφρικανικής με την ευρωπαϊκή πλάκα, μια ζώνη υψηλής σεισμικότητας- σηματοδότησε τον αποκλεισμό της Τουρκίας από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Τουρκία από την πλευρά της υπέγραψε ένα μνημόνιο διευθέτησης ΑΟΖ με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης του Φαγέζ Αλ Σαράτζ, αγνοώντας τα όποια ελληνικά δικαιώματα και αποστέλλει Σύρους μισθοφόρους υπό τη διοίκηση Τούρκων αξιωματικών για να προστατεύσουν την κυβέρνηση του τελευταίου από τη στρατιωτική κατάρρευση.
Σε αυτό το εύφλεκτο σκηνικό το ερώτημα δεν είναι αν θα ανάψει μια σπίθα που θα γίνει φωτιά, αλλά πότε θα ανάψει.
Κι ενώ οι καταστροφικές πυρκαγιές στον Αμαζόνιο και στην Αυστραλία, αλλά και οι δικές μας στο Μάτι, μας θυμίζουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ με ολοένα πιο τρομακτική μορφή, είναι προφανές ότι στην Ελλάδα περί άλλα τυρβάζουμε.
Η μεν Αριστερά διακατέχεται, σχεδόν στο σύνολό της, από έναν πρωτοφανή οικολογικό αυτισμό, η δε Δεξιά, αντιμετωπίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη ως κότα που γεννάει χρυσά αυγά, με αποτέλεσμα οι όποιες πρωτοβουλίες της να έχουν βαρύτερο οικολογικό αποτύπωμα από αυτό που, θεωρητικά μιλώντας, υποτίθεται ότι επιδίωκαν να μειώσουν.
Και μέσα σ' όλα αυτά πολιτική έκφραση των Οικολόγων δεν υπάρχει, αποκλειστικά από δική τους υπαιτιότητα. Ούτε και είναι εφικτό να υπάρξει, διότι -πράγμα πρωτοφανές πολιτικά- η ελληνική κοινωνία έδωσε στους Οικολόγους όχι μια, αλλά δυο ευκαιρίες. Και τις κλότσησαν. Κι αυτή τη στιγμή, ο μόνος πολιτικός φορέας που εκφέρει κάποια στοιχεία οικολογικού λόγου είναι το νεόκοπο ΜΕΡΑ25, του Γιάνη Βαρουφάκη. Ας ελπίσουμε ότι προϊόντος του χρόνου δε θα προσβληθεί από τον ιό της οικολογικής αφασίας, από τον οποίο πάσχει ανίατα η υπόλοιπη Αριστερά.
Η δεκαετία που πέρασε σημαδεύτηκε επίσης - όχι μονάχα στην Ελλάδα δυστυχώς- από την επιστροφή στο προσκήνιο του ρατσισμού, της μισαλλοδοξίας, του μισογυνισμού. Τα κάθε λογής κοινωνικά αποβράσματα μπορούν χωρίς κόμπλεξ να φτύνουν το φαρμάκι τους, να επιβάλλουν την ατζέντα τους στα ΜΜΕ «διότι πουλάνε», να υπερασπίζονται δημόσια βιασμούς και δολοφονίες γυναικών, να επιβάλουν  ένα σκοταδιστικό θρησκευτικό λόγο στη δημόσια ζωή.
Η εκστρατεία κατασυκοφάντησης της δολοφονημένης Ελένης Τοπαλούδη, η σκανδαλώδης αγόρευση της εισαγγελέως στη δίκη της ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ κι η εξ ίσου σκανδαλώδη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία  ή στην κατάπτυστη εκστρατεία κατά του δικαιώματος στην άμβλωση, δεν είναι παρά δείγματα της ελληνικής έκφρασης του αυγού του φιδιού.
Κι όλα αυτά με μια κυβέρνηση μέλη της οποίας υπερασπίζονται δημόσια όλες αυτές τις αθλιότητες και η οποία δεν περιορίζεται σε μια ακραία αυταρχική πολιτική: αναζητά μεθόδους, θεσμικές και εξωθεσμικές, «που θα αποτρέψουν στο μέλλον μια νέα κυβέρνηση Αριστεράς» (Γεωργιάδης, Βορίδης, Σαμαράς και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις, συνεπικουρούμενες από δυο μαφιόζους που έχουν κυρίαρχο ρόλο μεταξύ της εγχώριας ολιγαρχίας).
Όχι πως δεν συνέβησαν κι άλλα σημαντικά γεγονότα. Η Συμφωνία των Πρεσπών υπήρξε μια υπέροχη στιγμή μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα, καθώς κάτι χιλιάδες λαμόγια που πλούτιζαν επί τριάντα σχεδόν χρόνια πουλώντας πατριωτισμό και Μεγαλέξανδρο ένθεν-κακείθεν των ελληνομακεδονικών συνόρων έχασαν την κότα με τα χρυσά αυγά.
Θετική ήταν επίσης ολοκλήρωση της μετάβασης του ΣΥΡΙΖΑ από την Αριστερά στην Κεντροαριστερά εν μέσω του τρίτου Μνημονίου.  Η κοινωνία έχει ανάγκη από ένα αξιοπρεπές κεντροαριστερό κόμμα. 
Σημειωτέον ότι η διαχείριση από μέρους του της χωρίς όρους συνθηκολόγησης του Ιουλίου του 2015 ξεπέρασε κάθε προσδοκία, ως προς το ότι σε αρκετά θέματα (χαμηλές συντάξεις, εργασιακές σχέσεις, ακραία φτώχεια) περιορίστηκαν σημαντικά οι ζημιές του τρίτου Μνημονίου. 
Στα θετικά είναι αναμφίβολα και η γέννηση ενός νέου κόμματος της Αριστεράς, του ΜΕΡΑ25, το οποίο έρχεται να καλύψει το πολιτικό κενό που άφησε στα Αριστερά του ο ΣΥΡΙΖΑ και, αν κρίνουμε από την παρουσία της κοινοβουλευτικής του ομάδας μέχρι τώρα, το καλύπτει μια χαρά.
Τις σκέψεις και τις αγωνίες μου για τέτοια θέματα θα μοιράζομαι μαζί σας και θα τις εκθέτω στην κριτική σας.

Γιάννης Χρυσοβέργης