Slow Science

Τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί ότι σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά έχουν δημοσιευτεί εργασίες με αναξιόπιστα αποτελέσματα, που δείχνουν βιασύνη και προχειρότητα από την πλευρά του ερευνητή. Η λογική της μαζικής παραγωγής paper -με σκοπό την ανέλιξη στην πανεπιστημιακή ιεραρχία και τη θετική αξιολόγηση του ιδρύματος, ώστε να εξασφαλιστούν πόροι για περαιτέρω έρευνα και μαζική παραγωγή εργασιών, φαύλος κύκλος δηλαδή- είναι αυτή που οδηγεί στην πτώση του επιπέδου των επιστημονικών δημοσιεύσεων.

Αυτή είναι η λογική του "ανταγωνιστικού πανεπιστημίου", που έχει επικρατήσει σε Ευρώπη και Αμερική, και που έχει γοητεύσει τους καθ'ημάς ιθύνοντες στο Υπουργείο Παιδείας. Ωστόσο, μια μερίδα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας έχει αντιληφθεί το πρόβλημα και έχει αρχίσει να διατυπώνεται ένας αντίλογος απέναντι σε αυτήν την αρπακολλατζίδικη λογική της άμεσης απόδοσης και της ταχύτητας στην ερευνητική δραστηριότητα. Σε αυτό το πνεύμα κινείται το παρακάτω σύντομο κείμενο με τίτλο "Αργή Επιστήμη" (Slow Science), που γράφτηκε από Γερμανούς πανεπιστημιακούς, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η αξιόπιστη επιστημονική έρευνα χρειάζεται χρόνο. Νομίζω πως αξίζει να διαβαστεί.

Γιώργος Αιμ. Σκιάνης

ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΗΣ ΑΡΓΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Είμαστε επιστήμονες. Δεν δαπανούμε χρόνο στα μπλογκ και στο τουίτερ. Δεν βιαζόμαστε.

Μη μας πάρετε στραβά. Λέμε ναι στην επιταχυνόμενη επιστήμη των αρχών του 21ου αιώνα. Λέμε ναι στη σταθερή ροή επιστημονικών δημοσιεύσεων με κριτές. Λέμε ναι στα μπλογκ με αντικείμενο την επιστήμη, στα μέσα ενημέρωσης και στην ανάγκη για δημόσιες σχέσεις. Λέμε ναι στην αυξανόμενη εξειδίκευση και διαφοροποίηση μεταξύ των επιστημονικών κλάδων. Λέμε ναι στην έρευνα που θα προάγει την υγεία και τη μελλοντική ευημερία. Όλοι μας συμμετέχουμε σε αυτήν τη διαδικασία.

Όμως πιστεύουμε ότι αυτά τα παραπάνω δεν είναι το παν. Η επιστήμη χρειάζεται χρόνο για να σκεφτεί. Η επιστήμη χρειάζεται χρόνο για μελέτη και χρόνο για να αποτύχει. Η επιστήμη δεν ξέρει πάντα ποιο είναι το σωστό, σε μια δεδομένη στιγμή. Η επιστήμη αναπτύσσεται ακανόνιστα, με απότομες κινήσεις και με απροσδόκητα άλματα προς τα εμπρός. Αλλά και σερνόμενη άλλες φορές, σε αργό χρόνο, για τον οποίο θα πρέπει να υπάρχει περιθώριο, ώστε να αποδίδονται δίκαιες κρίσεις.

Για εκατοντάδες χρόνια, η αργή επιστήμη ήταν η μόνη νοούμενη ως τέτοια. Εμείς σήμερα ισχυριζόμαστε ότι η επιστήμη αυτή θα πρέπει να αναγεννηθεί και να προστατευτεί. Η κοινωνία θα πρέπει να δώσει στους επιστήμονες το χρόνο που χρειάζονται, όμως το πιο σημαντικό είναι ότι οι ίδιοι οι επιστήμονες θα πρέπει να πάρουν το χρόνο που χρειάζονται.

΄Οντως χρειαζόμαστε χρόνο να σκεφτούμε. Όντως χρειαζόμαστε χρόνο για να αφομοιώσουμε την παραγόμενη γνώση. Όντως χρειαζόμαστε χρόνο για να διευθετούμε τις μεταξύ μας παρανοήσεις, ιδίως όταν επιχειρούμε να αποκαταστήσουμε το χαμένο διάλογο μεταξύ ανθρωπιστικών και φυσικών επιστημών. Δε μπορούμε να σας λέμε συνεχώς τί είναι η επιστήμη που υπηρετούμε. Σε τί μπορεί να είναι χρήσιμη. Διότι αυτό δεν το ξέρουμε πάντα. Η επιστήμη χρειάζεται χρόνο.