Πήρα από έναν φίλο το κείμενο της συνέντευξης του Στίγκλιτς στους Financial Times Deutchland, που ως γνωστόν πιστεύουν ότι η ελληνική οικονομία οδεύει προς χρεωκοπία. Ο Στίγκλιτς δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη επιρροή σε μηχανισμούς λήψης αποφάσεων, ωστόσο καλό είναι να τον ακούσουμε λίγο. Αυτό που εγώ αποκόμισα από τα λεγόμενά του είναι ότι από τεχνική άποψη η χρεοκοπία της ελληνικής οικονομίας δεν είναι αναπόφευκτη. Ότι τα οξυμένα προβλήματά της απορέουν σε μεγάλο βαθμό από τη μείωση της εισροής πόρων από τουρισμό και ναυτιλία, λόγω της δυσμενούς διεθνούς συγκυρίας. Και ότι μπορεί η οικονομία της χώρας να ελπίζει σε καλύτερες μέρες, αν το διεθνές περιβάλλον βελτιωθεί.
Γιώργος Αιμ. Σκιάνης
Συνέντευξη του αμερικανού οικονομολόγου και νομπελίστα Joseph Stiglitz στον επικεφαλής οικονομικό αναλυτή της Financial Times Deutschland, Thomas Fricke και τον Mathias Ohanian δημοσιεύεται στην εφημερίδα.
Σύμφωνα με τη διάγνωση του Stiglitz, στην περίπτωση της Ελλάδας δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος χρεοκοπίας, σε αντίθεση π.χ. με την Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ναι μεν το ελληνικό δημόσιο χρέος, 130% του ΑΕΠ, είναι πολύ υψηλό. Αλλά σε αντίθεση με τις Η.Π.Α. δεν υπάρχει χρηματοπιστωτική ‘φούσκα’, που να έσκασε και να πρέπει τώρα να ξεπεραστεί.
Αν η Ελλάδα έχει οικονομικά προβλήματα, τότε αυτά είναι συνέπεια της παγκόσμιας κρίσης, που πλήττει δύο σημαντικούς τομείς της χώρας: τη ναυπηγική και τον τουρισμό. Αντίθετα με μια σοβαρά απειλούμενη από χρεοκοπία χώρα, υπάρχουν πολλές πιθανότητες για την Ελλάδα να βελτιωθεί η κατάσταση και στους δύο αυτούς τομείς μέσω της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο Stiglitz δήλωσε πεπεισμένος ότι η Ελλάδα με χαμηλότερα επιτόκια δεν θα είχε πρόβλημα αναχρηματοδότησης του χρέους της. Αιτία για την κλιμάκωση της κρίσης είναι κατά την άποψή του και οι κερδοσκοπικές επιθέσεις των χρηματαγορών, που τροφοδοτήθηκαν τους προηγούμενους μήνες από τις επιφυλάξεις των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης, και κυρίως της γερμανικής κυβέρνησης, να δώσουν σαφείς υποσχέσεις στήριξης της Ελλάδας.
«Αν οι εταίροι της Ευρωζώνης είχαν ξεκαθαρίσει γρήγορα ότι δεν θα επιτρέψουν με κανέναν τρόπο τις κερδοσκοπικές επιθέσεις, τα επιτόκια δεν θα είχαν αυξηθεί τόσο πολύ», δήλωσε ο Stiglitz. Συνακόλουθα, η κατάσταση δεν θα είχε οξυνθεί τόσο.
Στο μέλλον οι κυβερνήσεις θα πρέπει να πνίγουν εν τη γενέσει τους τις κερδοσκοπικές επιθέσεις. «Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι είναι έτοιμες να σπεύσουν σε βοήθεια, αν οι αγορές αντιδρούν τόσο παράλογα και στοιχηματίζουν σε χρεοκοπίες κρατών», τόνισε ο νομπελίστας οικονομολόγος.
Αλλά ακόμα και στην περίπτωση που παραστεί ανάγκη ‘ενέσεων’ ρευστότητας, οι Γερμανοί δεν θα επιβαρυνθούν αναγκαστικά. Αντίθετα, η Γερμανία θα τοκίσει τα χρήματα με τα συνηθισμένα γερμανικά επιτόκια και με ένα επιπλέον ποσοστό. Σ’ αυτή την περίπτωση λοιπόν οι Γερμανοί θα κερδίσουν κιόλας και η Ελλάδα θα μπορέσει να χρηματοδοτηθεί με πιο ευνοϊκούς όρους απ’ αυτούς που ισχύουν τώρα στην αγορά.
Διαφορετικά η Ευρωζώνη και η Γερμανία κινδυνεύουν με ένα σκληρό οικονομικό χτύπημα: Αν δεν σταματήσουν οι χρηματοπιστωτικές αναταράξεις, εκτός από την Ελλάδα μπορεί να έχουν προβλήματα και άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Επειδή πολλές οικονομικές προγνώσεις παραπέμπουν σε υστέρηση των ρυθμών ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας εντός του τρέχοντος έτους, θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε στη χειρότερη περίπτωση και πάλι σε ύφεση, δήλωσε ο Stiglitz.
Μακροπρόθεσμα οι χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει επειγόντως να δημιουργήσουν ένα είδος ταμείου αλληλεγγύης, που θα είναι έτοιμο να βοηθήσει χώρες που δέχονται πιέσεις από τις αγορές, αν και κατά βάση είναι αρκετά υγιείς, ώστε να αποφύγουν τη χρεοκοπία, κατέληξε ο Stiglitz.
Σύμφωνα με τη διάγνωση του Stiglitz, στην περίπτωση της Ελλάδας δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος χρεοκοπίας, σε αντίθεση π.χ. με την Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ναι μεν το ελληνικό δημόσιο χρέος, 130% του ΑΕΠ, είναι πολύ υψηλό. Αλλά σε αντίθεση με τις Η.Π.Α. δεν υπάρχει χρηματοπιστωτική ‘φούσκα’, που να έσκασε και να πρέπει τώρα να ξεπεραστεί.
Αν η Ελλάδα έχει οικονομικά προβλήματα, τότε αυτά είναι συνέπεια της παγκόσμιας κρίσης, που πλήττει δύο σημαντικούς τομείς της χώρας: τη ναυπηγική και τον τουρισμό. Αντίθετα με μια σοβαρά απειλούμενη από χρεοκοπία χώρα, υπάρχουν πολλές πιθανότητες για την Ελλάδα να βελτιωθεί η κατάσταση και στους δύο αυτούς τομείς μέσω της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο Stiglitz δήλωσε πεπεισμένος ότι η Ελλάδα με χαμηλότερα επιτόκια δεν θα είχε πρόβλημα αναχρηματοδότησης του χρέους της. Αιτία για την κλιμάκωση της κρίσης είναι κατά την άποψή του και οι κερδοσκοπικές επιθέσεις των χρηματαγορών, που τροφοδοτήθηκαν τους προηγούμενους μήνες από τις επιφυλάξεις των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης, και κυρίως της γερμανικής κυβέρνησης, να δώσουν σαφείς υποσχέσεις στήριξης της Ελλάδας.
«Αν οι εταίροι της Ευρωζώνης είχαν ξεκαθαρίσει γρήγορα ότι δεν θα επιτρέψουν με κανέναν τρόπο τις κερδοσκοπικές επιθέσεις, τα επιτόκια δεν θα είχαν αυξηθεί τόσο πολύ», δήλωσε ο Stiglitz. Συνακόλουθα, η κατάσταση δεν θα είχε οξυνθεί τόσο.
Στο μέλλον οι κυβερνήσεις θα πρέπει να πνίγουν εν τη γενέσει τους τις κερδοσκοπικές επιθέσεις. «Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι είναι έτοιμες να σπεύσουν σε βοήθεια, αν οι αγορές αντιδρούν τόσο παράλογα και στοιχηματίζουν σε χρεοκοπίες κρατών», τόνισε ο νομπελίστας οικονομολόγος.
Αλλά ακόμα και στην περίπτωση που παραστεί ανάγκη ‘ενέσεων’ ρευστότητας, οι Γερμανοί δεν θα επιβαρυνθούν αναγκαστικά. Αντίθετα, η Γερμανία θα τοκίσει τα χρήματα με τα συνηθισμένα γερμανικά επιτόκια και με ένα επιπλέον ποσοστό. Σ’ αυτή την περίπτωση λοιπόν οι Γερμανοί θα κερδίσουν κιόλας και η Ελλάδα θα μπορέσει να χρηματοδοτηθεί με πιο ευνοϊκούς όρους απ’ αυτούς που ισχύουν τώρα στην αγορά.
Διαφορετικά η Ευρωζώνη και η Γερμανία κινδυνεύουν με ένα σκληρό οικονομικό χτύπημα: Αν δεν σταματήσουν οι χρηματοπιστωτικές αναταράξεις, εκτός από την Ελλάδα μπορεί να έχουν προβλήματα και άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Επειδή πολλές οικονομικές προγνώσεις παραπέμπουν σε υστέρηση των ρυθμών ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας εντός του τρέχοντος έτους, θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε στη χειρότερη περίπτωση και πάλι σε ύφεση, δήλωσε ο Stiglitz.
Μακροπρόθεσμα οι χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει επειγόντως να δημιουργήσουν ένα είδος ταμείου αλληλεγγύης, που θα είναι έτοιμο να βοηθήσει χώρες που δέχονται πιέσεις από τις αγορές, αν και κατά βάση είναι αρκετά υγιείς, ώστε να αποφύγουν τη χρεοκοπία, κατέληξε ο Stiglitz.
2 σχόλια:
Αγαπητέ κ. Σκιάνη, ο Stiglitz με όσα λέγει στην συνέντευξή του αυτή δείχνει να αγνοεί τόσο το μέγεθος της διεθνούς οικονομικής κρίσης όσο και το αντικειμενικό πρόβλημα υπερχρέωσης και χαμηλής ανταγωνιστικότητας που έχει η Ελλάδα. Η Αργεντινή όταν χρεοκόπησε είχε πολύ χαμηλότερο δημόσιο χρέος (κάτω από 70% του ΑΕΠ) και δεν περιβαλλόταν από ένα εύφλεκτο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Είναι επίσης λάθος να λέμε ότι δεν υπάρχει χρηματοπιστωτική φούσκα στην Ελλάδα όπως υπήρχε στις ΗΠΑ. Η φούσκα είναι παρούσα στην μεγάλη προηγούμενη πιστωτική επέκταση και στην υπερτίμηση της αγοράς ακινήτων. Τώρα που η τελευταία σκάει και οι αποταμιευτές αποσύρουν τις καταθέσεις τους φοβούμενοι τη χρεοκοπία, οι τράπεζες τρέχουν για βοήθεια στο κράτος. Η έλλειψη εμπιστοσύνης των αγορών στην ελληνική οικονομία δεν οφείλεται στη διεθνή ύφεση και στην κάμψη των εσόδων από τουρισμό και ναυτιλία (όχι ναυπηγική) αλλά στην πολύ χαμηλή ανταγωνιστικότητα, στο υψηλό και βραχυχρόνιο δημόσιο χρέος και στην κακοδιαχείριση του τελευταίου έτους από την πολιτική ηγεσία.
Οι ευρωπαίοι βεβαίως συνέβαλαν στην αβεβαιότητα με την διφορούμενη στάση, την αναποφασιστικότητα και τις παλινωδίες τους. Θα ήταν όμως σφάλμα να πιστέψουμε πως εάν τα επιτόκια ήταν λίγο χαμηλότερα θα σωζόταν η κατάσταση. Είναι μαθηματικά βέβαιο πως η κατάσταση δεν σώζεται και αυτό ισχύει ακόμη και με την βοήθεια ΕΕ-ΔΝΤ. Χρόνο μόνο κερδίζουμε. Το ερώτημα είναι για να τον κάνουμε τι ;
Κι εγώ νομίζω ότι τα πράγματα πάνε προς την κατεύθυνση που αναφέρει ο Κώστας. Ακόμα κι αν η Ευρώπη πάρει σύντομα το δρόμο της ανάκαμψης, όλες οι αναλύσεις που έχω διαβάσει κάνουν λόγο για συνέχιση της αύξησης της ανεργίας. Πράγμα που σημαίνει ότι η ανάκαμψη, σε κάθε περίπτωση, θα αργήσει να φανεί στο πραγματικό εισόδημα των πολιτών. Αν δε λάβουμε υπ' όψιν ότι ενώ στην Ισπανία και στην Τουρκία οι τιμές των υπηρεσιών τουρισμού έχουν μειωθεί θεαματικά, ενώ οι Έλληνες τουριστικοί επιχειρηματίες συνεχίζουν να αυξάνουν τις τιμές, σαν να μην υπήρχε κρίση - όσοι ανοίγουν τα ξενοδοχεία και τα καταστήματά τους φυσικά - εύλογο είναι να μην περιμένει κανείς σύντομα ανάκαμψη των δημοσίων εσόδων από τον τουρισμό.
Κι εγώ νομίζω λοιπόν ότι το πολιτικό ερώτημα είναι αυτό με το οποίο καταλήγει η παρέμβαση του Κώστα. Από την απάντηση που θα δώσουμε εξαρτάται το αν και πότε πρέπει να προσφύγει η Ελλάδα στο μηχανισμό στήριξης ή το αν και πότε πρέπει να προχωρήσει σε στάση πληρωμών.
Γιάννης Χρυσοβέργης
Δημοσίευση σχολίου