Όταν βρισκόμαστε μπροστά στο δράμα εκατομμυρίων ανθρώπων και στον κίνδυνο μιας εκτεταμένης πυρηνικής καταστροφής, η πολιτική των κομμάτων, των συνεδρίων και των προγραμματικών δηλώσεων περνάει αναπόφευκτα σε δεύτερο πλάνο. Δεν παύει όμως να διατηρεί τη σημασία της και, ενίοτε, το ενδιαφέρον της, γι’αυτό και παρακάτω παρουσιάζω σε συντομία την ομιλία του Όσκαρ Λαφοντέν στον Κεραμεικό, το περασμένο Σάββατο.
Από 10 ως 12 Μαρτίου έγιναν στο Σινέ Κεραμεικός οι εργασίες του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς με θέμα την οικονομική κρίση και την αναζήτηση μιας αριστερής διεξόδου για το ξεπέρασμά της. Οι ομιλητές ήταν πολλοί και δεν είχα το χρόνο να τους παρακολουθήσω συστηματικά. Παρόντες οι εκπρόσωποι του Συνασπισμού και της ΑΚΟΑ, όχι όμως αυτοί του Μετώπου (Αλαβάνος). Άκουσα ότι και η Ρόζα πάει να τα σπάσει με τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί έχει δυσφορήσει με τη στάση του Τσίπρα στο ζήτημα της κατάληψης της Νομικής από τους απεργούς πείνας. Πάντα υπάρχει μια καλή δικαιολογία για να διαλυθεί ένα ενωτικό εγχείρημα…
Πολλές ομιλίες περιστράφηκαν γύρω από το αν η Ελλάδα θα πρέπει να παραμείνει στην Ευρωζώνη, ή να αποχωρήσει και να κηρύξει στάση πληρωμών. Κρίνοντας από την ομιλία του Τσίπρα στο τέλος των εργασιών, φαίνεται να επικρατεί η πρώτη άποψη.
Ο Όσκαρ Λαφοντέν, πρώην υπουργός της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης Σρέντερ και νυν ηγετικό στέλεχος του Κόμματος της Αριστεράς (Die Linke), επισήμανε στην ομιλία του ότι η παρούσα κρίση ανέδειξε, εκτός των άλλων, και μια δομική ανισορροπία στις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των περισσότερο ανεπτυγμένων χωρών του Κέντρου (Γερμανία, Ολλανδία κλπ) με αυτών της περιφέρειας (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία). Οι πρώτες έχουν αναπτύξει μια δυναμική οικονομία με εξαγωγικό προσανατολισμό, που σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται σε μια πολιτική συγκράτησης ή και μείωσης της πραγματικής αγοραστικής δύναμης των εργαζόμενων, και που αποφέρει θετικά εμπορικά ισοζύγια για τις χώρες αυτές και μεγάλα πλεονάσματα για τις άρχουσες τάξεις τους. Αντίθετα, οι λιγότερο ανταγωνιστικές οικονομίες της περιφέρειας υποφέρουν από εμπορικά ελλείμματα, μέσω των οποίων εξασφαλίζονται τα πλεονάσματα των χωρών του Κέντρου, και αυτά τα ελλείμματα οδηγούν σε δημοσιονομικά προβλήματα και στην κρίση χρέους. Η λύση, κατά Λαφοντέν, δεν είναι να υιοθετήσουν όλες οι χώρες μια πολιτική ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας μέσω λιτότητας, όπως υποστηρίζει η κα Μέρκελ, καθώς δεν είναι δυνατό να είναι όλες οι χώρες πλεονασματικές (πλεόνασμα σε μια χώρα σημαίνει έλλειμμα σε άλλη). Ως εκ τούτου, το ζητούμενο είναι να εξισορροπηθούν τα ισοζύγια σε όλες της χώρες της Ευρώπης, μέσω μιας πολιτικής τόνωσης των μισθών και της ζήτησης στις χώρες του Κέντρου, μέσω των οποίων θα ευνοηθούν οι εξαγωγές των χωρών της περιφέρειας.
Στο δεύτερο σκέλος της ομιλίας του ο Λαφοντέν επικεντρώθηκε στην κερδοσκοπία του χρηματιστικού κεφαλαίου, το οποίο έχει διαφθείρει πολιτικούς, επηρεάζει κυβερνήσεις και, τελικά, υποχρεώνει τα κράτη (δηλαδή τους πολίτες) να διαθέτουν πόρους για τη διάθεσή του, με αποτέλεσμα να διογκώνεται το χρέος και τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Γι’αυτούς τους λόγους ο Λαφοντέν πρότεινε τη δια νόμου απαγόρευση της χρηματοδότησης κομμάτων από τράπεζες και το δημόσιο έλεγχο του χρηματιστικού κεφαλαίου που, σύμφωνα πάντα με τα λόγια του, μεταφράζεται σε κρατικοποίηση των τραπεζών. Μια τέτοια πρόταση βρίσκεται σε εναρμόνιση με το αίτημα που πιο πριν είχε διατυπωθεί από τον Φρανς Βιρτς (πρώην ευρωβουλευτή του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος) για δημιουργία ευρωπαϊκού ταμείου αλληλεγγύης και ανάπτυξης που θα δανείζει με χαμηλά ως μηδενικά επιτόκια τις χώρες που χρειάζονται πόρους για ανάπτυξη και κοινωνική πρόνοια.
Αυτοί οι δυο άξονες της ομιλίας του Λαφοντέν είναι φανερό ότι θα διαμορφώσουν τον πολιτικό λόγο που θα εκφράσουν τα κόμματα της ευρωπαϊκής αριστεράς στο άμεσο μέλλον. Έναν λόγο κεϋνσιανού τύπου που θα επικεντρώνεται στην τόνωση της εσωτερικής ζήτησης στις ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές οικονομίες (κάτι τέτοιο είχε προτείνει και ο Κρούγκμαν παλιότερα) και στη διοχέτευση πόρων για παραγωγικές δραστηριότητες, μέσω δημόσιου ελέγχου του τραπεζικού συστήματος (σε αυτό το σημείο υπεισέρχονται και κάποιες περισσότερο αριστερές αναφορές περί δημοκρατικού ελέγχου της οικονομίας).
Βρίσκω πως αυτές οι θέσεις μπορούν να γίνουν κατανοητές και αποδεκτές από τον πολύ κόσμο που υποφέρει από την κρίση και να δώσουν και μια προοπτική στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που έγιναν μέχρι τώρα και μάλλον θα συνεχίσουν να γίνονται. Το κατά πόσον βέβαια θα γίνουν αποδεκτές από τους κυβερνώντες, αυτό είναι μια άλλη ιστορία…
Ένα τελευταίο για την όλη παρουσία του Λαφοντέν: ο πολιτικός αυτός έχει τη φήμη του χαρισματικού ομιλητή, γι’αυτό και πήγα επί τούτου στον Κεραμεικό, για να τον παρακολουθήσω. Δε μπορώ να πω ότι εντυπωσιάστηκα από τη ρητορεία του, ίσως όμως να αδικήθηκε αναπόφευκτα από τη μετάφραση που, όσο ευσυνείδητη και αν είναι, δεν αποδίδει τον πρωτογενή λόγο σε όλες του τις αποχρώσεις. Κατά τα άλλα, ο ομιλητής ήταν συγκροτημένος και κατανοητός σε αυτό που ήθελε να αναδείξει.
Γιώργος Αιμ. Σκιάνης
Από 10 ως 12 Μαρτίου έγιναν στο Σινέ Κεραμεικός οι εργασίες του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς με θέμα την οικονομική κρίση και την αναζήτηση μιας αριστερής διεξόδου για το ξεπέρασμά της. Οι ομιλητές ήταν πολλοί και δεν είχα το χρόνο να τους παρακολουθήσω συστηματικά. Παρόντες οι εκπρόσωποι του Συνασπισμού και της ΑΚΟΑ, όχι όμως αυτοί του Μετώπου (Αλαβάνος). Άκουσα ότι και η Ρόζα πάει να τα σπάσει με τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί έχει δυσφορήσει με τη στάση του Τσίπρα στο ζήτημα της κατάληψης της Νομικής από τους απεργούς πείνας. Πάντα υπάρχει μια καλή δικαιολογία για να διαλυθεί ένα ενωτικό εγχείρημα…
Πολλές ομιλίες περιστράφηκαν γύρω από το αν η Ελλάδα θα πρέπει να παραμείνει στην Ευρωζώνη, ή να αποχωρήσει και να κηρύξει στάση πληρωμών. Κρίνοντας από την ομιλία του Τσίπρα στο τέλος των εργασιών, φαίνεται να επικρατεί η πρώτη άποψη.
Ο Όσκαρ Λαφοντέν, πρώην υπουργός της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης Σρέντερ και νυν ηγετικό στέλεχος του Κόμματος της Αριστεράς (Die Linke), επισήμανε στην ομιλία του ότι η παρούσα κρίση ανέδειξε, εκτός των άλλων, και μια δομική ανισορροπία στις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των περισσότερο ανεπτυγμένων χωρών του Κέντρου (Γερμανία, Ολλανδία κλπ) με αυτών της περιφέρειας (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία). Οι πρώτες έχουν αναπτύξει μια δυναμική οικονομία με εξαγωγικό προσανατολισμό, που σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται σε μια πολιτική συγκράτησης ή και μείωσης της πραγματικής αγοραστικής δύναμης των εργαζόμενων, και που αποφέρει θετικά εμπορικά ισοζύγια για τις χώρες αυτές και μεγάλα πλεονάσματα για τις άρχουσες τάξεις τους. Αντίθετα, οι λιγότερο ανταγωνιστικές οικονομίες της περιφέρειας υποφέρουν από εμπορικά ελλείμματα, μέσω των οποίων εξασφαλίζονται τα πλεονάσματα των χωρών του Κέντρου, και αυτά τα ελλείμματα οδηγούν σε δημοσιονομικά προβλήματα και στην κρίση χρέους. Η λύση, κατά Λαφοντέν, δεν είναι να υιοθετήσουν όλες οι χώρες μια πολιτική ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας μέσω λιτότητας, όπως υποστηρίζει η κα Μέρκελ, καθώς δεν είναι δυνατό να είναι όλες οι χώρες πλεονασματικές (πλεόνασμα σε μια χώρα σημαίνει έλλειμμα σε άλλη). Ως εκ τούτου, το ζητούμενο είναι να εξισορροπηθούν τα ισοζύγια σε όλες της χώρες της Ευρώπης, μέσω μιας πολιτικής τόνωσης των μισθών και της ζήτησης στις χώρες του Κέντρου, μέσω των οποίων θα ευνοηθούν οι εξαγωγές των χωρών της περιφέρειας.
Στο δεύτερο σκέλος της ομιλίας του ο Λαφοντέν επικεντρώθηκε στην κερδοσκοπία του χρηματιστικού κεφαλαίου, το οποίο έχει διαφθείρει πολιτικούς, επηρεάζει κυβερνήσεις και, τελικά, υποχρεώνει τα κράτη (δηλαδή τους πολίτες) να διαθέτουν πόρους για τη διάθεσή του, με αποτέλεσμα να διογκώνεται το χρέος και τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Γι’αυτούς τους λόγους ο Λαφοντέν πρότεινε τη δια νόμου απαγόρευση της χρηματοδότησης κομμάτων από τράπεζες και το δημόσιο έλεγχο του χρηματιστικού κεφαλαίου που, σύμφωνα πάντα με τα λόγια του, μεταφράζεται σε κρατικοποίηση των τραπεζών. Μια τέτοια πρόταση βρίσκεται σε εναρμόνιση με το αίτημα που πιο πριν είχε διατυπωθεί από τον Φρανς Βιρτς (πρώην ευρωβουλευτή του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος) για δημιουργία ευρωπαϊκού ταμείου αλληλεγγύης και ανάπτυξης που θα δανείζει με χαμηλά ως μηδενικά επιτόκια τις χώρες που χρειάζονται πόρους για ανάπτυξη και κοινωνική πρόνοια.
Αυτοί οι δυο άξονες της ομιλίας του Λαφοντέν είναι φανερό ότι θα διαμορφώσουν τον πολιτικό λόγο που θα εκφράσουν τα κόμματα της ευρωπαϊκής αριστεράς στο άμεσο μέλλον. Έναν λόγο κεϋνσιανού τύπου που θα επικεντρώνεται στην τόνωση της εσωτερικής ζήτησης στις ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές οικονομίες (κάτι τέτοιο είχε προτείνει και ο Κρούγκμαν παλιότερα) και στη διοχέτευση πόρων για παραγωγικές δραστηριότητες, μέσω δημόσιου ελέγχου του τραπεζικού συστήματος (σε αυτό το σημείο υπεισέρχονται και κάποιες περισσότερο αριστερές αναφορές περί δημοκρατικού ελέγχου της οικονομίας).
Βρίσκω πως αυτές οι θέσεις μπορούν να γίνουν κατανοητές και αποδεκτές από τον πολύ κόσμο που υποφέρει από την κρίση και να δώσουν και μια προοπτική στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που έγιναν μέχρι τώρα και μάλλον θα συνεχίσουν να γίνονται. Το κατά πόσον βέβαια θα γίνουν αποδεκτές από τους κυβερνώντες, αυτό είναι μια άλλη ιστορία…
Ένα τελευταίο για την όλη παρουσία του Λαφοντέν: ο πολιτικός αυτός έχει τη φήμη του χαρισματικού ομιλητή, γι’αυτό και πήγα επί τούτου στον Κεραμεικό, για να τον παρακολουθήσω. Δε μπορώ να πω ότι εντυπωσιάστηκα από τη ρητορεία του, ίσως όμως να αδικήθηκε αναπόφευκτα από τη μετάφραση που, όσο ευσυνείδητη και αν είναι, δεν αποδίδει τον πρωτογενή λόγο σε όλες του τις αποχρώσεις. Κατά τα άλλα, ο ομιλητής ήταν συγκροτημένος και κατανοητός σε αυτό που ήθελε να αναδείξει.
Γιώργος Αιμ. Σκιάνης
3 σχόλια:
Αγαπητέ Γιώργη:
Κοινός μας φίλος έτυχε να ασχοληθεί με την πιθανότητα στησίματος μιας επιχείρησης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα.
Τι διαπίστωσε;
ότι τον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό που απαιτείται για το στήσιμο μιας τέτοιας επιχείρησης τον διαθέτει στην Ευρώπη μόνο η Ιταλία και τον πωλεί περίπου (ας πούμε χοντρικά) 1 - 1,5 εκατομμύριο ευρώ.
Τον ίδιο εξοπλισμό τον βρήκε στην Ινδία με 200.000 ευρώ περίπου. Να σημειωθεί ότι η Ινδία παράγει ένα ικανό ποσοστό ηλ. ενέργειας από βιομάζα, άρα έχει αναπτύξει την σχετική τεχνολογία.
Η Ευρώπη και η Αμερική (συν Καναδά και Ιαπωνία) βρίσκονται σήμερα υπό τεράστια πίεση, από τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες (Ρωσία, Βραζιλία, Ινδία, Κίνα κλπ), που τώρα πια και τεχνολογία διαθέτουν και πολύ πιο φτηνά μπορούν να πουλήσουν.
Το περίφημο δυτικό θαύμα τελειώνει.
Κανείς απ' ότι βλέπω δεν διαθέτει την μαγική συνταγή για την ανάκαμψη στον δυτικό κόσμο. Γίνονται προσπάθειες, αλλά εις μάτην. Ούτε ο Κέυνς, ούτε ο Φρίντμαν βοηθάν εδώ. Τα πράγματα είναι αρκετά ωμά: Ή φτηναίνετε (άρα φτωχαίνετε), ή σας παίρνει ο διάολος...
Όλους μαζί, κέντρο και περιφέρεια.
Εκτός κι αν μέσα στην δεκαετία που έρχεται, μπορέσουν οι δυτικοί και τραβήξουν ακόμα μία τεχνολογική επανάσταση και φέρουν το παιχνίδι και πάλι στα μέτρα τους, κάτι που το βλέπω πολύ χλωμό...
Κ.Λ.
Υπάρχουν αρκετές μείζονος σημασίας «λεπτομέρειες» που αφορούν στις «φθηνές» τιμές των κινεζικών, ινδικών και λοιπών προϊόντων των αναπτυσσόμενων χωρών.
Το κόστος παραγωγής είναι χαμηλό γιατί:
1. Στις χώρες αυτές δεν υπάρχουν συνδικαλιστικές ελευθερίες, και, σε μερικές περιπτώσεις, ούτε καν ελευθερία λόγου (Κίνα). Στη Ρωσία η ελευθερία λόγου είναι προνόμιο των λίγων και εκλεκτών και με την προϋπόθεση της αυτολογοκρισίας. Ο αριθμός των δολοφονιών «ενοχλητικών» δημοσιογράφων κάθε χρόνο βεβαιώνει του λόγου το ασφαλές. Στην Ινδία οι συνδικαλιστές δολοφονούνται συστηματικά από πληρωμένους δολοφόνους των εργοδοτών ή και από την ίδια την αστυνομία. Μένει η Βραζιλία, η οποία όμως τα τελευταία οκτώ χρόνια βασίζει την οικονομική της ανάπτυξη, όχι τόσο στις εξαγωγές, αλλά στην τόνωση της τεράστιας εσωτερικής αγοράς της μέσω της καταπολέμησης της φτώχειας. Η Προεδρία Λούλα, που τόσο «απογοήτευσε» πολλούς «ακραιφνείς» Αριστερούς, πέτυχε ένα σημαντικό κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ εργαζομένων και εγχώριας αστικής τάξης, το οποίο όμως βασίζεται σε παραδοσιακές συνταγές Κεϋνσιανισμού και σοσιαλδημοκρατίας.
2. Σε όλες τις χώρες που αναφέρεις Κώστα - πλην της περίπτωσης της Βραζιλίας, όπου παρά τις λευκές επιταγές που δόθηκαν στις εταιρείες γενετικά τροποποιημένων προϊόντων έχουν γίνει άλματα στην περιβαλλοντική νομοθεσία - η περιβαλλοντική νομοθεσία είναι ανύπαρκτη. Όταν ο παραγωγός δεν ελέγχεται για τη μόλυνση που προκαλεί, το κόστος παραγωγής είναι αισθητά μικρότερο.
Για όλους αυτούς τους λόγους διαφωνώ με τη λογική σου Κώστα. Όταν το ευρωπαικό Κεφάλαιο ζητάει να φτωχύνουν οι πολλοί για να είναι ανταγωνιστικά τα προϊόντα του η απάντηση της Αριστεράς στην Ευρώπη - και στο σύνολο της Δύσης - πρέπει να είναι η απαίτηση επιβολής φορολογίας σε όλα τα προϊόντα χωρών που δεν πληρούν τις ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές προδιαγραφές και δε σέβονται τα στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα. Μιας φορολογίας που θα χρηματοδοτεί προνοιακές παροχές.
Θα συμφωνήσω παρ' όλα αυτά με τον Κώστα ότι, τελικά, η πίτα στη Δύση, ακόμα κι αν τεθούν οι όροι που προανέφερα, θα μικρύνει. Κι αυτό όμως πρέπει να το διαχειριστούμε με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και προστασίας των πιο αδύνατων.
Αν όλα αυτά δεν τεθούν με τη μορφή ευρωπαϊκής πολιτικής πλατφόρμας, που να φτάνει μέχρι την απαίτηση αποχώρησης της ΕΕ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, θα καταντήσουμε σαν τους κούληδες στην Κίνα, που δουλεύουν 7 ημέρες την εβδομάδα, 15 ώρες την ημέρα, 12 μήνες το χρόνο, για $1 ημερησίως.
Ο καθένας πρέπει να αναλάβει πλέον τις ευθύνες του.
Γιάννης Χρυσοβέργης
Μια συμπληρωματική σκέψη μόνο: Το περασμένο καλοκαίρι, Κίνα και Μπαγκλαντές συγκλονίστηκαν από απεργίες στα εργοστάσια και η εργοδοσία υποχρεώθηκε σε σημαντικές αυξήσεις μισθών. Τώρα βέβαια, όσο σημαντικές και αν είναι οι αυξήσεις, τα μεροκάματα παραμένουν χαμηλά και εξακολουθεί το κεφάλαιο σε αυτές τις χώρες να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα. Όμως εκεί όπου υπάρχει ευάριθμο βιομηχανικό προλεταριάτο, αναμένεται να αναπτυχθεί εργατικό κίνημα (εμπειρικά γνωστό εδώ και 150 χρόνια). Δεν αποκλείεται, τα επόμενα 10 με 20 χρόνια, οι απαιτήσεις για μισθολογικές αυξήσεις να αυξάνονται σε αυτές τις χώρες, τα ποσοστά κέρδους που τώρα βασίζονται στην ένταση εργασίας να μειωθούν και, αν αυτή η τάση συνδυαστεί με μια ευρωπαϊκή πολιτική για σεβασμό περιβαλλοντικών προδιαγραφών και στοιχειωδών εργασιακών δικαιωμάτων (έτσι όπως την έθεσε ο Γιάννης), τότε ο παγκόσμιος χάρτης ανταγωνιστικότητας μπορεί να αλλάξει μέσα σε κάποιες δεκαετίες και να εξαλειφθούν ανισορροπίες που σήμερα χαρακτηρίζουν την παγκόσμια οικονομία.
Όλα αυτά βέβαια θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει ως "όνειρα θερινής νυκτός" ή ως "ασκήσεις επί χάρτου". Ωστόσο δε βλέπω γιατί θα πρέπει να αποκλειστεί προκαταβολικά ένα τέτοιο σενάριο.
Γιώργος
Δημοσίευση σχολίου